Archief van de gemeente Kesteren (1882) 1938 - 1964 (1984)

Het dorp Opheusden lag bij de Betuwelinie, die belangrijk was voor de verdediging van Nederland. Delen van de gemeente werden onder water gezet op 10 november 1939. In de meidagen van 1940 werd de bevolking geëvacueerd. De Lingebrug bij Opheusden werd door Nederlandse militairen opgeblazen. Er zijn in mei 1940 geen Duitse militairen verschenen in de gemeente, maar er ontstond niettemin schade. In juli keerden de inwoners weer terug. Op 30 april 1943 werd er gestaakt bij de steenfabriek van Mutsaerts en bij het bureau voor de voedselvoorziening. Volgens de burgemeester ging het echter niet om stakingen, maar om personen die hun werk verlaten hebben om afscheid te nemen van familie en vrienden in verband met de berichten over terugvoering van voormalige leden van de Nederlandse krijgsmacht in krijgsgevangenschap. Op 23 december van dat jaar werd bij een overval op het gemeentehuis onder andere het bevolkingsregister meegenomen. Het verzet wist een aantal geallieerde militairen door vijandelijk gebied te loodsen. In het najaar van 1944 kwam de gemeente in en nabij de frontlinie te liggen. De bevolking werd opnieuw geëvacueerd. In het dorp Opheusden ging de strijd heen en weer tussen geallieerden en Duitsers. Het gemeentebestuur week uit eerst naar Tilburg en later naar Beuningen. Na de bevrijding werd de ambtelijke organisatie tijdelijk gehuisvest in het stationskoffiehuis in Kesteren. Burgemeester T. Lodder dook vlak voor de evacuatie van de gemeente in 1944 onder. Nadat zijn plaatsvervanger E. den Hartog het dorp was ontvlucht werd het bestuur waargenomen door een driemanschap onder leiding van S. van Binsbergen, totdat ook zij op 5 oktober 1944 de gemeente moesten verlaten. Op 22 november 1944 werd E. den Hartog door het Militair Gezag benoemd tot waarnemend burgemeester. Zoals alle zittende burgemeesters werd ook T. Lodder in zijn functie gestaakt gedurende het onderzoek naar zijn activiteiten in de bezettingstijd. Van 19 mei 1945 tot 26 augustus 1946 werd zijn functie waargenomen door de heer P. van Westrhenen uit Ingen, die was aangesteld door de militaire commissaris te Elst. Omdat het onderzoek tegen Lodder geen bezwarende feiten opleverde werd hij daarna in zijn ambt hersteld. Het archief bevat de neerslag van de taken en activiteiten van de gemeente. Onder inventarisnummers 1-22 zijn de notulen van vergaderingen van de gemeenteraad en het College B&W te vinden. Onder inventarisnummers 542-692 vindt u stukken betreffende personeelsaangelegenheden. Onder inventarisnummers 769-803 zitten stukken betreffende de bevolkingsregistratie. Hier kunt u in de gedeeltes over de oorlogsjaren mogelijk relevante informatie vinden.