Drie Nederlandse spionnen geëxecuteerd
Drie Nederlandse spionnen, Teun Paques, Warner Salomons en Henk Eggers, worden in oktober 1944 opgepakt in bevrijd Noord-Brabant. Ze moeten in opdracht van de Duitsers Britse tanks bij Oss opblazen. De Nederlandse krijgsraad te velde veroordeelt ze op 27 december 1944 ter dood. De drie spionnen worden op 3 mei 1945 geëxecuteerd op de fusilladeplaats van Kamp Vught, vlak voor de Duitse capitulatie en voor het officiële begin van de Bijzondere Rechtspleging.
Janneke Jorna
Nationaalsocialistische spionnen
Bakker Teun Paques gaat tijdens de bezetting vrijwillig in Duitsland werken waar hij lid wordt van de nazi partij. Ook zijn vriend verzekeringsagent Henrik Eggers werkt vrijwillig in Duitsland. Hij is voor de oorlog al lid van de Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij en tijdens de oorlog betrokken bij de Nationale Jeugdstorm. De twee mannen komen elkaar tegen tijdens een sabotagecursus in Duitsland. De derde spion, Warner Salomons, is ambtenaar bij de Burgerlijke Stand. Vanaf 1933 is Warner lid van de NSB - wat hij tijdelijk opgeeft voor zijn baan als ambtenaar - en tijdens de bezetting werkt hij voor de SD. Hij luistert telefoongesprekken af en verdient veel geld. Maar hij leeft boven zijn stand en maakt schulden. Om hier vanaf te komen neemt hij spionageklussen aan.
Organisatie
N.S.N.A.P.-Van Rappard
De Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij (NSNAP) van Ernst Herman ridder van Rappard bestond van 1932 tot eind 1941. De nazipartij streefde naar het opgaan van Nederland in het Duitse Rijk en noemde zich enige tijd NSNAP-Hitler-beweging, totdat Hitler dit verbood. De weinig succesvolle NSNAP-Van Rappard werd in 1939 ontbonden, maar heropgericht na de Duitse inval. In zomer van 1941 telde zij 15.000 leden. Op bevel van de Duitse autoriteiten ging de NSNAP-Van Rappard in december van dat jaar op in de NSB die de enig toegestane politieke partij werd.
Meer over N.S.N.A.P.-Van Rappard
Tijdens de bevrijding van Oss is ook de vrijwillige brandweer van de partij. Eén lid van die vrijwillige brandweer, Jo van den Akker (bijgenaamd "d'n Buuts") brengt een Duitse gevangene op en loopt ermee door de Molenstraat op 19 september 1944.Oorlogsbronnen | Stadsarchief Oss| Leo van den Bergh
Op de hoek Boterstraat - Molenstraat (voorgrond) in Oss liggen guardsman Lumpsden (met helm) en luitenant Claude Duclos van de Welsh Guards. Ze zijn op 19 september 1944 in gevecht met Duitse militairen die zich verschanst hebben in het wisselwachtershuisje bij de spoorwegovergang Molenstraat. Een nieuwsgierige Ossenaar bekijkt het gevecht op zijn gemak.Oorlogsbronnen | Stadsarchief Oss| Leo van den Bergh
Market Garden
Honderden geallieerde vliegtuigen vliegen op 17 september 1944 over Oss; Operatie Market Garden is begonnen. Tijdens de operatie wordt een deel van Gelderland en Noord-Brabant bevrijd. Op 19 september 1944 is Oss aan de beurt, Britse troepen bevrijden de stad en de Nederlandse vlaggen gaan uit. Dit is van korte duur want de dag erna keren de Duitsers terug. Daarna wordt Oss opnieuw bevrijd door de Britten, maar het blijft een gevaarlijke tijd met hevige gevechten en Duitse troepen in de omgeving. Zo vallen de Duitsers op 25 september Oss opnieuw aan. In deze chaotische periode waarin iedereen op scherp staat, krijgen de drie Nederlandse spionnen opdracht om Britse tanks bij Oss op te blazen.
Gebeurtenis
Operatie Market-Garden
Operatie Market-Garden startte op 17 september 1944. Het was een geallieerd offensief waarbij luchtlandingstroepen bruggen over de Rijn, Waal en Maas moesten veroveren en zo de weg vrij maken voor oprukkende grondtroepen. Na negen dagen hevige strijd in de regio Arnhem, Eindhoven en Nijmegen zagen de parachutisten zich gedwongen hun bruggenhoofd op te geven.
Meer over Operatie Market-Garden
Gezelschap poserend in een vliegtuig van het type "Stirling" (bommenwerper) dat op 19 september 1944 een noodlanding maakte bij de Groenendijk in Oss.
Adje van den Bergh (het jongere broertje van de fotograaf) heeft een Nederlandse vlag uit het ouderlijk huis
gehaald om de bevrijding te vieren op 19 september 1944.
Door de linies
Op 17 oktober 1944 gaan de spionnen ongewapend en in burgerkleding door de linies van bezet gebied naar bevrijd gebied. Ze zijn getraind in het opblazen van tanks en moeten in opdracht van de Duitsers Britse tanks bij Oss opblazen en explosieven verstoppen zodat Duitse troepen die later zelf kunnen gebruiken. Maar zover zal het niet komen: ze verdwalen op weg naar Oss en worden gearresteerd door een lid van de Brabantse Binnenlandse Strijdkrachten.
Organisatie
Binnenlandse Strijdkrachten
De Binnenlandse Strijdkrachten (officieel: Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten) was een op 5 september 1944 officieel opgezette bundeling van de tot dan toe weinig samenwerkende eigenlijke verzetsgroepen. De Binnenlandse Strijdkrachten kwam dan ook voort uit drie belangrijke verzetsgroepen: de Ordedienst (OD), de Landelijke Knokploegen (LKP) en de Raad van Verzet (RVV). Omdat er een tekort was aan voormalig verzetsstrijders, konden zich na de oorlog echter ook vele andere (jonge)mannen aansluiten bij de BS.
Meer over Binnenlandse StrijdkrachtenKamp Vught leeft door: de derde generatie •
Film 'De derde generatie' over de impact van Kamp Vught op latere generaties. Hierin vertellen Selma Huffener (kleindochter van een Joodse gevangene); Bettina Drion (kleindochter van Warner Salomons) en Stèphanie Lalihatu (kleindochter van een KNIL-militair).
Gratieverzoeken
Ondertussen zit de Nederlandse regering in ballingschap nog steeds in Londen en de Bijzondere Rechtspleging is niet officieel begonnen. Toch worden de mannen al op 27 december 1944 ter dood veroordeeld door de Krijgsraad in Eindhoven. Dit wordt op 11 januari 1945 aangekondigd in de krant. Waarom zo lang gewacht wordt met de uitvoering van hun doodstraf is niet precies duidelijk. De drie mannen dienen gratieverzoeken in, die moeten vanuit Londen beoordeeld worden. De pleidooien van de verdediging komen maar niet aan in Londen, toch worden de verzoeken tot gratie op 31 maart 1945 door Koningin Wilhelmina afgewezen. De drie mannen zitten gevangen in Kamp Vught en worden daar op de fusilladeplaats op 3 mei 1945 geëxecuteerd.
Krantenbericht met aankondiging van doodstraffen.Oorlogsbronnen | Delpher | Eindhovensch Dagblad | 10 januari 1945
Burgerlijke stand met de dood van de drie mannen.Oorlogsbronnen | Brabants Historisch Informatie Centrum
Deel dit artikel
