J. Gerretsen: Herinneringen uit de mobilisatie 1939 en de oorlogsdagen van 1940

Jan Gerretsen (1903-1980) is een persoon met een bijzonder goed geheugen. Meteen na de oorlog maakt hij een zeer uitgebreid verslag van wat hij gedurende de jaren 1939-1945 heeft meegemaakt. Alles geheel uit herinnering, in de vorm van een dagboek, opgeschreven in cahiers. De titel van het werk, Herinneringen uit de mobilisatie 1939 en de oorlogsdagen van 1940, is misleidend: “Ik heb veel geschreven over mijn ervaringen in de mobilisatie van 1939 en de oorlog van 1940, maar wat ik toen als SOLDAAT heb beleefd was kinderspel, vergeleken met wat ik in 1944 als BURGER in Arnhem heb bijgewoond. Daar heb ik op hardhandige wijze kennis met de oorlog gemaakt.’’ Een aanzienlijk deel van het verslag gaat over deze maanden in Arnhem. In 1939 is Jan Gerretsen 36 jaar oud, vrijgezel en werkzaam op een kantoor. Hij woont in Bussum bij zijn moeder, met wie hij een hechte band heeft. Allebei zijn ze zeer christelijk. Op 29 augustus van dat jaar begint zijn nogal eentonige mobilisatietijd in Leiden. Samen met 50.000 andere militairen is hij van 10 tot en met 13 mei 1940 actief in de Grebbelinie, waar hij, vurend op vliegtuigen, angstige momenten beleeft op de stelling aan de grens tussen Woudenberg en Scherpenzeel bij de Pothbrug. Ruim vier jaar later is Jan dwangarbeider onder toezicht van de Organisation Todt. Als slachtoffer van de grootscheepse razzia op 24 oktober 1944 in Naarden en Bussum, gehouden door het Duitse leger, maakt hij loopgraven in de bossen van Gelderland en moet hij puin ruimen in Arnhem. Na de veldslag in september 1944 blijkt die stad veranderd in "een spookstad, waar alles is platgebrand en waar je geen levende ziel tegenkomt." In 1946 overlijdt Jans moeder aan een ziekte waar ze lang mee rondloopt zonder dat hij het weet: "Stel je voor, dat ik het wel had geweten, dan had het leven dat ik nu had geleid ondragelijk geweest. Wat zijn Gods leidingen wonderlijk geweest en achteraf bezien toch wijs". Jan Gerretsen (1903-1980) is een persoon met een bijzonder goed geheugen. Meteen na de oorlog maakt hij een zeer uitgebreid verslag van wat hij gedurende de jaren 1939-1945 heeft meegemaakt. Alles geheel uit herinnering, in de vorm van een dagboek, opgeschreven in cahiers. De titel van het werk, Herinneringen uit de mobilisatie 1939 en de oorlogsdagen van 1940, is misleidend: “Ik heb veel geschreven over mijn ervaringen in de mobilisatie van 1939 en de oorlog van 1940, maar wat ik toen als SOLDAAT heb beleefd was kinderspel, vergeleken met wat ik in 1944 als BURGER in Arnhem heb bijgewoond. Daar heb ik op hardhandige wijze kennis met de oorlog gemaakt.’’ Een aanzienlijk deel van het verslag gaat over deze maanden in Arnhem. In 1939 is Jan Gerretsen 36 jaar oud, vrijgezel en werkzaam op een kantoor. Hij woont in Bussum bij zijn moeder, met wie hij een hechte band heeft. Allebei zijn ze zeer christelijk. Op 29 augustus van dat jaar begint zijn nogal eentonige mobilisatietijd in Leiden. Samen met 50.000 andere militairen is hij van 10 tot en met 13 mei 1940 actief in de Grebbelinie, waar hij, vurend op vliegtuigen, angstige momenten beleeft op de stelling aan de grens tussen Woudenberg en Scherpenzeel bij de Pothbrug. Ruim vier jaar later is Jan dwangarbeider onder toezicht van de Organisation Todt. Als slachtoffer van de grootscheepse razzia op 24 oktober 1944 in Naarden en Bussum, gehouden door het Duitse leger, maakt hij loopgraven in de bossen van Gelderland en moet hij puin ruimen in Arnhem. Na de veldslag in september 1944 blijkt die stad veranderd in "een spookstad, waar alles is platgebrand en waar je geen levende ziel tegenkomt." In 1946 overlijdt Jans moeder aan een ziekte waar ze lang mee rondloopt zonder dat hij het weet: "Stel je voor, dat ik het wel had geweten, dan had het leven dat ik nu had geleid ondragelijk geweest. Wat zijn Gods leidingen wonderlijk geweest en achteraf bezien toch wijs". Zie ook de website Herinneringen uit de mobilisatie 1939 en de oorlogsdagen van 1940 met een transcriptie van het dagboek, geïllustreerd met foto's uit 1939-1945 en recente foto's van gedenkwaardige locaties.