Getuigen Verhalen, Reis van de Razzia, interview met Bernard Holleman

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’. Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk". Bernard Holleman Bernard Holleman zat in het praktijkjaar van de HTS toen hij onder druk van familie, vooral van zijn grootmoeder, mee is gegaan met de razzia. Samen met vrienden van ‘Onesimus’, een christelijke jongensvereniging, kwam hij terecht in de ‘Johannahoeve’ bij Ede. Daar heeft hij gewerkt aan loopgraven. Na een keelontsteking en een zere kies kreeg hij van een plaatselijke dokter een ziekteverlofbrief. Hij is terug naar huis gelopen. Zijn logeeradressen onderweg vond hij bij verschillende familieleden in het land. Eenmaal in Rotterdam aangekomen kon hij aan het werk bij Jamin, die nu toegerust was op het werken voor de gaarkeukens. Uit angst voor verraad of ontdekking sliep hij iedere nacht op een ander adres dan zijn thuisadres wat bekend was bij de gemeentelijke administratie. Hij vertelt over de Hongerwinter, de voedseldroppings en hoe nodig deze waren. En, als zijn vrouw naast hem komt zitten, vertellen ze samen over hun verkeringstijd, over het Rotterdam van rond de eeuwwisseling en aan het begin van de oorlog.