Getuigen Verhalen, Reis van de Razzia, interview met Nico Zwang

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’. Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk". Nico Zwang Nico is met zijn broer meegenomen. Ze zijn beiden door hun moeder voorzien van een deken, bestek en een kroes. In stadion Feijenoord hebben ze de nacht doorgebracht. Nico’s broer had het daar erg benauwd vanwege astmatische bronchitis. De volgende dag, op weg naar de schepen waarin ze verder vervoerd zouden worden, kwam de colonne langs het ouderlijk huis. Nico pakte de bagage van zijn broer die gewoon uit de rij was gestapt en zich in de gang van het huis had verborgen. Via Vreeswijk, waar een vluchteling werd neergschoten, kwamen ze in Amsterdam en vandaar in Kampen, alwaar ze in een trein richting Duitsland werden gezet. In Hannover werd Nico met een groep geselecteerd om bunkers te bouwen. Vanuit Sarstedt zagen ze de bombardementen op die stad. Nico meldde zich ziek en terwijl zijn maten gingen werken, ging Nico eten bedelen bij de boeren in de streek. Zonder ook maar een Canadees gezien te hebben, bleek dat het gebied bevrijd was. Met twee maten stal Nico wat fietsen en met een geïmproviseerd Nederlands vlaggetje op de rug vertrokken ze richting huis. In Winterswijk werden ze opgevangen door de Binnenlandse Strijdkrachten. Nico heeft nooit gedacht aan onderduiken tijdens de razzia. Hij wist niet dat dit alles zou gebeuren. Er waren al eerder groepen mannen opgepakt om kortstondig te werken aan verdedigingswerken in de buurt van Rotterdam.