Akta gminy Brzozowy Kąt

Brzozowy Kąt na mocy dekretu władz Księstwa Warszawskiego wydanego w 1809 r. został jednowioskową gminą (Dz. P. K. W. t. I, s. 227-236). W wyniku podziału Królestwa Polskiego na powiaty i gminy, dokonanego na początku 1867 r. przez Komitet Urządzający (Dz. P. K. P. t. 66, s. 279n.), gmina Brzozowy Kąt znalazła się w powiecie radzyńskim guberni siedleckiej (od 1912 - gubernia lubelska). W latach 1919-1939 gmina znajdowała się w graniach powiatu radzyńskiego w województwie lubelskim. Obejmowała następujące wsie: Wiski, Brzozowy Kąt, Derewiczna, Planta, Rudno, Walinna, Waroniec. W okresie okupacji - dystrykt lubelski. W 1954 r. z terenu gminy Brzozowy Kąt utworzono gromady w Komarówce Podlaskiej, Wiskach i Wohyniu (Dz. Urz. WRN w Lublinie Nr 15, poz. 64). Siedziba gminy - Brzozowy Kąt. Status prawny - jednostka podziału terytorialnego. Dekret z 23 lutego 1809 r. (Dz. P. K. W. t. I, s. 227-236) ustanowił gminy wiejskie jako jednostki administracji państwowej niższego stopnia i równocześnie komórki samorządu terytorialnego. Na czele gminy stał wójt, który był wykonawcą zarządzeń państwowych, opiekował się majątkiem gminy, jej instytucjami i zakładami, czuwał nad bezpieczeństwem, porządkiem i zdrowiem mieszkańców wsi. Nadzorował pracę sołtysów przewodzących gromadom, na które dzieliły się gminy. Ukaz z 19 lutego 1864 r. o urządzeniu gmin wiejskich (Dz. P. K. P. t. 62, s. 37) uzupełniony zarządzeniem z 1871 r., w miejsce jednoosobowej władzy wójta tworzył organy administracji gminnej: zebrania gminne, sądy gminne, wójtów i sołtysów. Po odzyskaniu niepodległości na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego nadal obowiązywał częściowo ukaz z 1864 r. Dekret Naczelnika Państwa z dnia 27 listopada 1918 r. (Dz. P. Nr 18, poz. 48) wprowadził tylko pewne uzupełnienia. Zniósł instytucje pełnomocników gminnych ustanawiając radę gminną. W jej skład wchodził wójt, jego zastępca i 12 członków wybieranych podczas zgromadzenia gminnego. Rada stała się organem zarządzającym i kontrolnym gminy. Ustawa dla gmin z 23 marca 1933 r. (Dz. U. Nr 35, poz. 294) znosiła zgromadzenia gminne przekazując część ich kompetencji radzie gminnej. Organem wykonawczym został zarząd gminny. W okresie okupacji, na mocy rozporządzenia generalnego gubernatora z dn. 28 listopada 1939 r., gminy w GG zostały podporządkowane władzom okupacyjnym, a samorząd zniesiony. Gminą zarządzał jednoosobowo wójt mianowany przez starostę. Władza wójta miała charakter porządkowo-policyjny. Na mocy ustawy z dn. 11 września 1944 r. (Dz. U. Nr 5, poz. 22) powstały gminne rady narodowe jako władza uchwałodawcza. Spośród członków gminnej rady wybierano zarząd gminy (organ wykonawczy, na czele z wójtem) prezydium gminnej rady nardowej (organ reprezentacyjny gminy i kontrolny). Na mocy ustawy z dn. 20 marca 1950 r. (Dz. U. Nr 14, poz. 130) rady narodowe stały się terenowymi organami władzy państwowej. Organem wykonawczym i zarządzającym było prezydium, składające się z przewodniczącego, zastępcy, sekretarza i 2 członków wybieranych przez radę Okres międzywojenny: Dział finansowo-budżetowy z lat 1928-1939 (7 j.a.): księgi dochodów budżetowych, sprawozdania rachunkowe, dziennik głównaOkres okupacji: Dział finansowo-budżetowy z lat 1939-1942 (3 j.a.): budżet gminy, księga kasowa wójta gminy, roczne sprawozdania racunkoweOkres PRL: Dział ogólno-organizacyjny z lat 1945-1952 (5 j.a.): okólniki, sprawozdania wójta gminy, sprawy osobowe członków GRN, uchwały GRN, zebrania sołtysów Dział finansowo-budżetowy z lat 1947-1954 (75 j.a.): budżet administracyjny, zakładów i przedsiębiorstw, roczne sprawozdania rachunkowe, arkusze wymiarowe podatku gruntowego, rejestr gospodarstw rolnych i wymiaru podatku gruntowego, wykazy gospodarstw indywidualnych, księgi biercze podatku gruntowego, księgi biercze szarwarków, księgi biercze świadczeń w naturze Dział administracyjno-społeczny z lat 1949-1950 (3 j.a.): sprawy rolne Dział administracyjny z lat 1947-1950 (4 j.a.): sprawy wyznaniowe, prawo rodzinne, księgi uzupełniające do akt USC.