Sąd Obwodowy w Lipnie

Na obszarze wcielonych do III Rzeszy ziem polskich niemieckie władze wprowadziły nowy podział administracyjny, utworzono m.in. Okręg Prusy Zachodnie (Reichsgau Westpreussen), którego nazwę przemianowano 2.11.1939 r. na Okręg Gdańsk-Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreussen). Zajmował on powierzchnię 25 705 km2 i dzielił się na trzy rejencje: gdański, kwidzyński i bydgoski. Rejencja (Regierungsbezirk) z kolei dzieliła się na powiaty wiejskie - Landkreis i miejskie (ziemskie) - Stadtkreis oraz gminy. Powiat lipnowski (Landkreis Leipe) włączono do rejencji kwidzyńskiej (Regierungsbezirk Marienwerder). Na terenach wcielonych w 1939 r. do Rzeszy Niemieckiej wprowadzono niemieckie sądownictwo, oparte na ustawie o ustroju sądownictwa (Gerichtsverfassungsgesetzt) z 27.01.1877 r. Mocą tej ustawy sądami I instancji były sądy obwodowe (Amtsgericht). Wydane później rozporządzenie z 13.06.1940 r. o ustroju sądów na przyłączonych terenach wschodnich oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości Rzeszy z 26.11.1940 r. doprowadziły do formalnego wprowadzenia ustroju sądowego, ujednoliconego z systemem sądownictwa w III Rzeszy. Sąd Obwodowy w Lipnie podlegał i działał w ramach Sądu Krajowego w Toruniu (sąd II instancji - Landgericht Thorn). Sądy obwodowe na terenach włączonych rozpatrywały sprawy cywilne oraz karne. Właściwość karna sądów obwodowych obejmowała wyrokowanie w sprawach o mniejszym wymiarze kary, obejmujących przekroczenia, wykroczenia i przestępstwach, zagrożone wyrokiem do 5 lat więzienia lub obozu karnego. Prócz tego stosowano areszt, kary grzywny, utratę praw publicznych, zakaz zajmowania stanowisk. W dziedzinie prawa cywilnego kompetencje sądów obwodowych obejmowały sprawy majątkowe, o ile wartość majątku nie przekraczała 300 marek, sprawy sporne między pracodawcą, a pracownikami, sprawy sporne, będące wynikiem umów o najem, wynikłe ze szkód, pretensje cywilno-prawne, prowadzenie rejestrów handlowych, towarzystw, statków i innych; prowadzenie spraw spadkowych; prowadzenie ksiąg hipotecznych. Sądy te właściwe były także w sprawach dla nieletnich. Sąd obwodowy rejestrował także testamenty oraz rozstrzygał sprawy spadkowe i opiekuńcze. Nie udało się ustalić dokładnej daty powołania Sądu Obwodowego w Lipnie, choć zachowane z tego okresu akta wskazują, że funkcjonował on już w grudniu 1939 r. Terenem działania Sądu Obwodowego w Lipnie był powiat lipnowski w jego ówczesnych granicach i obejmujący gminy Bobrowniki, Chalin (Dobrzyń nad Wisłą), Czernikowo, Dobrzejewice, Kikół, Ligowo, Lipno, Mazowsze, Nowogród, Osówka, Skępe (Narutowo), Szpetal, Tłuchowo oraz Wielgie. W dniach 21-23.01.1945 r. powiat lipnowski został wyzwolony spod okupacji niemieckiej. - sprawy USC (Standesamtssachen, III), sygn. 1, 1941-1942. - sprawy z oskarżenia cywilnego (Privatklagen, Bs), sygn, 2-6, 1942-1943. - sprawy zakończone nakazem karnym (Strafbefehle, Cs), sygn, 7-398, 1939-1944. - sprawy karne dotyczące przestępstw (Verbrechenssachen, Dls), sygn. 399-428, 1939-1944. - sprawy karne dotyczące wykroczeń (Vergehenssachen, Ds), sygn. 429-1051, 1939-1944. - indywidualne orzeczenia sądowe (Einzelne richterliche Anordnungen, Gs), sygn.1052-1055, 1941-1943.