Schraard, oorlogsmonument

Het oorlogsmonument in Schraard (gemeente Súdwest-Fryslân) is opgericht ter nagedachtenis aan twee medeburgers die in de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen en aan een medeburgers die sneuvelde tijdens de koloniale oorlog in Indonesië in het voormalig Nederlands-Indië. Anne de Haan werd geboren op 10 maart 1923 in Schraard. Hij was werkzaam op het boerenbedrijf van zijn vader. Omdat hij zich niet voor de arbeidsinzet had gemeld, zat hij ondergedoken in de ouderlijke woning in zijn geboorteplaats. Door verraad van Frans Michon werd Anne in maart 1944 door de Groningse Sicherheitsdienst gearresteerd en naar Groningen overgebracht. Na enkele dagen werd hij naar kamp Amersfoort vervoerd en een maand later naar het concentratiekamp Buchenwald, waar hij op 18 april 1944 aankwam. De 21-jarige Anne de Haan stierf hier op 23 juni 1944. Op zaterdag morgen 7 april 1945 deed de Sicherheitsdienst uit Sneek en Groningen in samenwerking met de Landwacht een grootscheeps opgezette aanval op de Marechausseekazerne in Makkum. Zij waren in de veronderstelling dat dit het hoofdkwartier van de verzetsbeweging was. Er werd echter niets gevonden en waarschijnlijk uit woede werd toen een razzia uitgevoerd in de plaatselijke conservenfabriek van Van den Berg. De bezetter had een lijst met namen die door een verrader was samengesteld. In de fabriek en in het dorp werden dan ook arrestaties verricht, terwijl in de fabriek ook wapens werden gevonden. Fetze Elgersma werd geboren op 22 april 1900 in Wons. Hij was veehouder in Schraard. Toen op 7 april 1945 de overvalwagen van de SD binnenreed, was het de bedoeling om Willem (de zoon van de familie Elgersma) te arresteren. Deze was echter niet thuis, maar na een grondig onderzoek in de boerderij werden wel enkele wapens gevonden. Fetze en zijn twee onderduikers, Jan Emmens en Hermanus Falkena, werden meegenomen en bij de kazerne gefusilleerd. Elgersma werd begraven op de N.H. begraafplaats in Makkum. Militair Jacob Strikwerda sneuvelde op 27 november 1946 in Tjilampeni, Java. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Pandu te Bandung.