Loenen, Ereveld Loenen

Het Ereveld Loenen (gemeente Apeldoorn) herinnert aan alle Nederlanders die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen, en aan de vermisten van wie geen aanwijsbare laatste rustplaats bekend is. In de archieven van de Oorlogsgravenstichting zijn 180.000 oorlogsdoden geregistreerd. Van 125.000 van hen zijn de stoffelijke resten nooit gevonden. Zij rusten in massagraven bij Japanse en Duitse concentratiekampen, vonden een zeemansgraf of werden vermoord in vernietigingskampen als Auschwitz-Birkenau en Sobibor. Op het ereveld zijn militairen begraven, maar toch vooral burgers, mannen zowel als vrouwen, in totaal bijna 3.700 mensen. De meesten zijn eerder op een andere plek begraven, maar dit is hun laatste rustplaats. Het gaat om oorlogsslachtoffers die op verschillende plaatsen en onder uiteenlopende omstandigheden sinds 9 mei 1940 zijn omgekomen. Militairen uit de meidagen van 1940, krijgsgevangenen, verzetsstrijders, bombardementsslachtoffers, joodse burgers, Engelandvaarders, onderduikers, represailleslachtoffers, dwangarbeiders, concentratiekampslachtoffers, leden van de koopvaardij, slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië, maar ook slachtoffers van latere conflicten, zoals de koloniale oorlog in Indonesië in Nederlands-Indië, de Koreaoorlog én van vredesmissies. In het concentratiekamp Natzweiler zaten de 'Nacht und Nebel'-gevangenen. Dit waren met name verzetsmensen uit Noorwegen, Frankrijk en Nederland. Het was de bedoeling van de SS deze gevangenen radicaal te laten verdwijnen door hen te fusilleren zonder een spoor achter te laten. Duizenden mensen stierven in de steengroeve. De namen van 125 Nederlanders die in dit kamp zijn omgekomen, zijn opgenomen in gedenkboek, deel 35. Oprichting In 1948 is men begonnen met de aanleg van het Ereveld Loenen. Op 18 oktober 1949 werd het ereveld ingewijd door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina. Het was aanvankelijk vooral bedoeld voor Nederlanders die in Duitsland waren omgekomen. Later vonden ook herbegrafenissen plaats van slachtoffers uit Nederland en andere delen van de wereld, en van slachtoffers van de koloniale oorlog in Indonesië, de Korea-oorlog, de acties op Nieuw-Guinea en, sinds de jaren tachtig, van de VN-vredesmissies. Gemiddeld vinden er elk jaar nog achttien herbegrafenissen plaats, bijvoorbeeld omdat op een gewone begraafplaats een oorlogsgraf slecht onderhouden wordt of geruimd moet worden. Meer dan 100 stenen hebben de vermelding ONBEKENDE NEDERLANDER. Onthulling Het wandbord met de namen van de omgekomen Engelandvaarders is door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina aangeboden bij de officiële inwijding van het ereveld in 1949. Het 'Monument voor de onbekende verzetsstrijder' is op 2 mei 1952 onthuld door mevrouw H.G. van Anrooy-de Kempenaer. Het monument voor de slachtoffers van het concentratiekamp Natzweiler is op 5 september 1959 achter de kapel geplaatst. Het eikenhouten schrijn met de 42 gedenkboeken is op 30 januari 1973 in de kapel geplaatst. De plaquette voor de Nederlanders die in het Verre Oosten een zeemansgraf vonden is op 18 september 1986 in de kapel geplaatst. Het 'Centraal Monument' van de Oorlogsgravenstichting is naast de kapel geplaatst in 1986. Het monument 'De Vallende Man' is onthuld in 2006. Het eerste exemplaar van dit beeld werd in 1950 in opdracht van de Nederlandse Oorlogsgravenstichting vervaardigd voor het militaire erehof op de Rotterdamse begraafplaats 'Crooswijk'. Inmiddels staan er exemplaren van dit beeld in binnen- en buitenland op militaire erevelden. De begraafplaats staat onder bescherming van de Oorlogsgravenstichting.