Leeuwarden, plaquette in het provinciehuis

De plaquette in het provinciehuis te Leeuwarden is opgericht ter nagedachtenis aan de burgemeester van Utingeradeel en de burgemeester van Wymbritseradiel, die beiden tijdens de bezettingsjaren door oorlogsgeweld zijn omgekomen. De namen van de twee slachtoffers luiden: Jhr. mr. P.M. van Baerdt van Sminia (burgemeester van Utingeradeel) en mr. S.M. van Haersma Buma (burgemeester van Wymbritseradiel). Jhr. mr. P.M. van Baerdt van Sminia werd geboren op 27 maart 1901 in Leeuwarden. Tijdens de bezetting heeft hij een gevangene uit een cel in het gemeentehuis bevrijd. Deze gevangene was de heer Sjerp de Vries, destijds opzichter van gemeentewerken van Utingeradeel. Hij maakte deel uit van een verzetsgroep en wist veel van het ondergrondse werk in de gemeente. Daarom werd hij door de burgemeester losgelaten. Van Baerdt van Sminia had zelf ook kunnen vluchten, maar hij deed dit niet om anderen niet in gevaar te brengen. Na zijn arrestatie op 5 mei 1944, door verraad van de veldwachter-conciërge Pieter Bergsma, liet het verzet hem weten een poging te zullen ondernemen om hem te bevrijden. Ook dit aanbod wees de burgemeester van de hand. Hij stierf op 15 april 1945 te Sandborstel (Duitsland). Burgemeester Sijbrand Marinus van Haersma Buma was de oprichter van het Legioen Oud-Frontstrijders (L.O.F.), een verzetsorganisatie van oud-militairen. Op 3 februari 1941 belegde de bezetter een bijeenkomst in Leeuwarden, waarbij de burgemeesters en gemeentelijke politiechefs aanwezig moesten zijn. Na afloop werd Van Haersma Buma gearresteerd, omdat hij een uitgezaagd dubbeltje ('koninginnekopje') op zijn revers droeg. Eind februari moest hij zich hiervoor verantwoorden voor een Duitse instantie in Den Haag. Van Haersma Buma weigerde een verklaring te ondertekenen waarin stond dat hij de beeltenis van zijn 'ehemalige Königin' had gedragen. Vervolgens werd hij uit zijn burgemeestersambt ontheven. Op 7 mei 1941 werd Van Haersma Buma gearresteerd, toen hij clandestien in café 'Het Park' een vergadering van burgemeester en wethouders bijwoonde. Via 'Het Oranje Hotel' in Scheveningen werd hij overgebracht naar Kamp Amersfoort. Vervolgens werd hij weggevoerd naar het concentratiekamp Neuengamme, waar hij op 11 december 1942 overleed. Onthulling Het monument is onthuld op 16 mei 1947.