Amsterdam, 'Monument voor Gedeporteerde Joden'

Het 'Monument voor Gedeporteerde Joden' in Amsterdam herinnert aan de ruim 18.000 Joden die vanuit twee schoolgebouwen aan het Adama Scheltemaplein op transport werden gesteld naar concentratiekampen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was in het voormalige pand van de meisjes-HBS in de Euterpestraat, bestaande uit twee gebouwen, het hoofdkwartier van de Nederlandse afdeling van de Duitse Sicherheitsdienst (SD) en de 'Zentralstelle für Jüdische Auswanderung' gevestigd. Vanuit dit hoofdkwartier werd de deportatie van Joden georganiseerd. Ook werden hier verzetsmensen verhoord en gemarteld. Op zondag 26 november 1944 werden de twee gebouwen gebombardeerd. 24 Typhoons van de Engelse Royal Air Force (RAF) voerden een aanval in duikvlucht uit. Hierbij werden dertig woonhuizen getroffen. Er vielen 69 doden, waarvan slechts vier SD'ers. De 'Zentralstelle' werd half verwoest. Het SD-hoofdkwartier liep dermate schade op dat de SD naar hotel Apollofirst (aan de Apollolaan) moest verhuizen. Al in mei 1945 kreeg de Euterpestraat een nieuwe naam en werd vernoemd naar de verzetsman Gerrit van der Veen. De naam Euterpestraat was in de oorlog te veel verbonden geraakt met terreur en onderdrukking. Initiatief Buurtbewoonster mevrouw Loonstein, zelf getuige van de gruwelijkheden, diende een verzoek in voor een blijvende herinnering toen zij hoorde dat het plein op de schop ging. Stadsdeel Oud-Zuid willigde de wens in. Onthulling Het monument is onthuld op 11 december 2007 door stadsdeelwethouder Eddy Linthorst en vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap.