Den Haag, monument voormalig Joods weeshuis

Het monument bij het voormalig Joods weeshuis is opgericht ter nagedachtenis aan de joodse kinderen en personeelsleden die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en omgebracht. De namen van de 60 slachtoffers luiden: Berta Ament , Klara Marie Ament , Norbert Ament , Dora Ament , Anna Bobbe , Betje Bobbe , Elkan Bobbe , Klaartje Bobbe , Mozes Bobbe , Ilse Bruch , Ellen Margit Freiman , Marion Freiman , Anna Gazan , Berta Gerstl , Elias Gezang , Slata Charlotte Goldwasser , Ilse Haas , Lothar Halpern , Alfred Hofmann , Semi Hofmann , Louis Edmond Isaac , Renée Anna Isaac , Hadasse van der Kloot , Malvine Kohn , Sylvia Kohn , Hartog Lelijveld , Mourits Lelyveld , Samuel Lelijveld , Sientje Lelijveld , Dora Lelyveld , Cili Liebfreund , Gemmi Liebfreund , Leizer Liebfreund , Eva Lipfrajnd , Hinde Naga Lipfrajnd , Hubert Emanuel Meijers , Wilhelmina Elisbeth Niekerk , Sander Oesterman , Sara Oesterman , Samson Opdenberg , Hans Oppenheim , Regina Prins , Moses Karl Reiter , Ernestine Schreiber , Ernst Spicker , Hanna Maria Steinbock , Leo Stodel , Martha Stodel-Katz , Heinrich Ullmann , Helene Levisson Ullman , Machiel Ullman , Renée Ullmann , Zipporah Ullman Abrahams , Eliazer Henri Velleman , Esther Mary Betty Velleman , Robert Moritz Weil , Siegfried Weismann , Esther Weiszbard , Feigel Weiszbard en Pepi Weissbard . In de Pletterijstraat 66 in Den Haag staat het gebouw van het voormalige Joods Weeshuis ‘Ezer Jatom’ (Hulp voor Weezen). Een Joods weeshuis was in de 19e eeuw een nieuwigheid voor Den Haag: voordien zorgden familieleden voor Joodse wezen, zo nodig met financiële bijstand uit de armenkas van de Joodse gemeente. Zij konden niet worden ondergebracht in een van de niet-Joodse weeshuizen in de stad, vanwege het Kasjroet (de rituele spijsvoorschriften). Na het begin van de Tweede Wereldoorlog moest de leiding onder moeilijke omstandigheden het weeshuis draaiende houden. Op 4 september 1940 moesten op last van de Duitse bezetter alle vluchtelingen het kustgebied verlaten. Vier dagen later ontving het weeshuis bericht dat ook de Duitse vluchtelingenkinderen boven de vijftien jaar Den Haag moesten verlaten. Zij vertrokken onder meer naar het Centraal Israëlitisch Weeshuis in Utrecht. In de late avond van 5 maart 1943 deden de nazi-Duitse autoriteiten een inval in het weeshuis. Alle aanwezigen, personeel en kinderen, werden hardhandig uit het weeshuis gehaald en gedwongen in te stappen in klaarstaande vrachtwagens en op transport gezet naar Westerbork. Dit waren 33 kinderen of volwassenen. 28 van hen zijn op 10 maart 1943 doorgestuurd naar het vernietigingskamp Sobibór, waar zij direct bij aankomst op 13 maart 1943 zijn vermoord in de gaskamers. Twaalf kinderen of persoonsleden hebben het weeshuis al vóór 5 maart 1943 moeten verlaten, en acht personen daarna. Zij zijn allen via Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz of Sobibór en daar vermoord. Van twee bewoners, Louis Edmond Isaac en Ilse Bruch, is (nog) niet bekend op welke datum zij het weeshuis hebben moeten verlaten. Na de Tweede Wereldoorlog is het Joods weeshuis aan de Pletterijstraat niet meer heropend.