Afkondiging van het politiestandrecht

Op 30 april 1943 verscheen in het Leidsch Dagblad en op aanplakbiljetten een Bekendmaking van de Bevelhebber van de Duitse Wehrmacht in Nederland, generaal Christiansen, waarin een groot deel van het voormalige Nederlandse leger werd gesommeerd zich te melden om opnieuw in krijgsgevangenschap te worden afgevoerd. Het betrof de mannen tot 45 jaar, die in mei 1940 in actieve dienst waren geweest beneden de rang van officier. De officieren waren al in 1942 opnieuw in krijgsgevangenschap afgevoerd. Een dag eerder al was dit bericht als een lopend vuur door Nederland gegaan en had in delen van het land heftige reacties opgeroepen. In verschillende plaatsen en op het platteland werd het werk neergelegd. Dit staat bekend als de april-meistakingen. De bezetter reageerde met grof geweld. Er vielen ongeveer 175 slachtoffers, die door de Duitse politie standrechtelijk werden doodgeschoten. Dit gebeurde op basis van het Politiestandrecht dat op 1 mei door het Hoofd van de Duitse politie H. Rauter was afgekondigd. Na enkele dagen was de staking voorbij, maar de sfeer in Nederland was radicaal veranderd. Het politiestandrecht bleef van kracht tot 15 mei. De ‘’ ‘grote crisis’ zoals deze gebeurtenissen wel wordt genoemd wakkerde het verzet onder grote delen van de bevolking aan. Het verloop van de oorlog droeg hier aan bij: Duitsland had in Noord-Afrika en bij Stalingrad gevoelige verliezen geleden, er vlogen steeds vaker bommenwerpers over richting Duitsland en er was hoop op een spoedige invasie. In Leiden is er nauwelijks gestaakt. Alleen de tram bleef een tijdje stilstaan, waarschijnlijk wegens de problemen in de buurt van Amsterdam. Winkelier Han de Wilde, die meestal zeer goed is geïnformeerd, meldt geen stakingen. Afkondiging van het politiestandrecht door H. Rauter. Tekst in het Duits (links) en Nederlands (rechts).