Herinneringsbord 2017

De vier kerkdorpen van de gemeente Gilze en Rijen hebben in de Tweede Wereldoorlog méér gevolgen van oorlogshandelingen gekend dan andere plaatsen door de aanwezigheid van het door de Duitse bezetters ingenomen vliegveld. De gemeente besloot om ingaande 2014, in samenwerking met Heemkring Molenheide, ieder jaar herinneringsborden te plaatsen ter herdenking van die tragische gebeurtenissen. De roof van de klokken uit de Maria Magdalenakerk. De Duitsers halen in januari/februari 1943 de klokken uit de toren van de Maria Magdalenakerk in Rijen. Ze voeren op 8 februari drie klokken af. Waarom ze dat doen? Tijdens de oorlog krijgt de Duitse oorlogsindustrie al snel gebrek aan allerlei grondstoffen, waaronder metalen. Daarom komt er op 18 juni 1941 een eerste metaalverordening waarbij alle koperen, nikkelen, tinnen en loden voorwerpen moeten worden ingeleverd (behalve monumenten, kerkklokken, kerkdienstvoorwerpen, orgels, museumstukken, volksdrachtonderdelen, orde- en eretekenen, munten en voorwerpen met historische, artistieke of antiquarische waarde). De Duitsers rekenen op 8.000 ton ingeleverd metaal; het worden er maar 3.000. De helft is afkomstig van het bedrijfsleven, de andere helft van burgers. Veel burgers verstoppen hun waardevolle en dierbare spullen. Omdat de opbrengst tegenvalt, gaat de Duitse bezetter over tot rigoureuzere maatregelen. Op 23 juli 1942 volgt een tweede metaalverordening en daaronder vallen onder andere de kerkklokken. De Nederlandse aartsbisschop De Jong protesteert direct in een brief aan de Duitse Rijkscommissaris Seyss-Inquart. De kerkklokken zijn gewijde voorwerpen, bestemd voor de kerkelijke eredienst en meewerken aan de uitvoering van de metaalverordening is, op grond van gewetensbezwaren, onmogelijk. De bezetter heeft hier geen boodschap aan. Eind oktober 1942 beginnen de Duitsers met het demonteren van klokken uit torens. De overheid vergoedt de kerkklokken op basis van ƒ 75,- per 100 kg klokmetaal. Op 9 december 1942 zendt aartsbisschop De Jong een mededeling aan kerkbesturen met het verzoek aan de voorzitter en de secretaris om een protocol op te maken, met daarin: 1.de diameter van de klokken, die zullen worden meegenomen; 2.het gewicht, indien dit mogelijk is; 3.de naam van de gieter en het jaartal van het gieten; 4.eventuele andere opschriften op de klokken aangebracht; 5.de vermelding of de klokken al dan niet tot de zogenaamde beschermde groep behoren. Frans van Beijsterveldt, een aannemer uit Rijen, krijgt van het kerkbestuur de opdracht om deze gegevens van de Rijense klokken in kaart te brengen. In de toren van de Maria Magdalenakerk hangen de volgende drie klokken: Klok 1, met een diameter van 82 cm, hoogte 67 cm Klok 2, met een diameter van 125 cm, hoogte 110 cm, voorzien van het jaartal 1905 Klok 3, met een diameter van 100 cm, hoogte 90 cm, voorzien van het jaartal 1905 Boven het kruis van de kerk hangt een vierde klok, de zogenaamde Angelusklok. Deze is de kleinste klok van een gelui (aantal klokken) en heeft de hoogste toon ervan. De Angelusklok werd vroeger dagelijks geluid om 6 uur 's morgens, op het middaguur en om 6 uur 's avonds. Dat waren de tijden waarop rooms-katholieken werden opgeroepen om het Engel des Heren (ofwel het Angelus) te bidden. Frans van Beijsterveldt noteert in zijn rapport de volgende gegevens over de Angelusklok: -een klok, met een middellijn van 51 cm, hoogte 37 cm, met het opschrift: PETER VANLIEN GHEIN HEEFT MIJ GEGHOTEN MCCCCCCXVI (1616) Ondanks zijn hoge leeftijd (van 1616), wordt ook de Angelusklok in opdracht van de Duitsers uit de kerk gehaald. De exacte datum hiervan is niet duidelijk: het gebeurt op de 1e of de 2e februari van 1943. De Duitsers voeren alle drie de verwijderde klokken na enkele dagen, op 8 februari 1943, af naar depots. Het is de bedoeling om ze van daaruit naar een smelterij te brengen. Na de oorlog blijkt dat dit niet is gebeurd, maar dat de klokken elders zijn opgehangen. Wil de parochie de klokken terugkrijgen, dan zal zij dit zelf op eigen kosten moeten organiseren. Alleen de Angelusklok komt ten slotte terug naar Rijen.