Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel NV (ZVKH), Middelburg, (1867) 1931-1978

Inleiding De NV Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel (ZVKH) werd opgericht in 1931. Het was een nieuwe, zelfstandige vennootschap maar was feitelijk een voortzetting in afgeslankte vorm van de in 1931 geliquideerde Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel v/h S. en M. Boogerd. De nieuwe vennootschap had in tegenstelling tot zijn voorganger geen filialen meer buiten Zeeland en werkte op een veel kleinere schaal. Het hoofdkantoor bevond zich aan de Loskade 49 te Middelburg en er waren vestigingen in Schore en 's-Gravenpolder. De vennootschap werd opgericht bij akte van 6 augustus 1931 voor notaris J.C. Blaupot ten Cate nadat op het ontwerp daarvan op 10 juli 1931 de ministeriële goedkeuring was verkregen. De oprichtingsakte werd gepubliceerd in de Nederlandsche Staatscourant van 4 en 5 september 1931 nr 171. De naam van de vennootschap luidde: "NV Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel" en de statutaire vestigingsplaats was Middelburg. Het doel van de vennootschap werd omschreven als "het fabriceren van kunstmest en krachtvoeder, het persen van hooi en stroo, de handel in voormelde artikelen, landbouwproducten en aanverwante artikelen, waaronder bloem". Bij akte van 25 mei 1950 werden de statuten gewijzigd, waarbij de letters 'NV' voortaan achter de naam werden geplaatst: "Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel NV". In 1976 werd aan het Handelsregister opgegeven dat tevens als handelsnaam de afkorting "ZVKH" werd gevoerd. De oprichters waren Rudolph Willem Graaf van Lynden, Petrus Dieleman, Walter Kakebeeke, Matthijs Verheul en Jan Adolph van Doorninck. Het grootste deel van de aandelen was in handen van J.A. van Doorninck, die tevens directeur werd. R.W. van Lynden en P. Dieleman werden commissaris. Als procuratiehouder werd aangesteld Hendrik Cornelis Kieboom. De hoofdzetel van de onderneming was gevestigd op het adres Loskade 49 te Middelburg. In Schore was reeds vanaf 4 juni 1931 aan de Rijksweg langs het Kanaal door Zuid-Beveland een filiaal gevestigd, in beheer bij Pieter Koole. Later werd het adres van dit filiaal Kanaalweg 51 te Kruiningen, nog later te Hansweert. Op 12 oktober 1964 werd in 's-Gravenpolder een filiaal gevestigd aan de Goessestraatweg 30. Met ingang van 1 juli 1948 werd H.C. Kieboom directeur en werd J.A. van Doorninck gedelegeerd commissaris. In 1951 overleed commissaris J.A. van Doorninck, hij werd in 1955 opgevolgd door Jan Izak van Doorninck. Op 19 december 1957 overleed directeur H.C. Kieboom, hij werd vanaf 4 januari 1958 opgevolgd door Ebo Zuidema. Met ingang van 9 november 1972 werd, bij akte voor notaris P.W. Meylink te Middelburg, de naamloze vennootschap omgezet in een besloten vennootschap onder de naam "Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel BV" met als statutaire vestigingsplaats Middelburg. De omschrijving van het bedrijf was nu: "handel in kunstmeststoffen, veevoeder-artikelen, fourage, agrarische producten en benodigdheden". In 1980 werd de vennootschap overgenomen door Agrarische Unie-Vulcaan BV te Deventer. Dit bedrijf was in dat jaar ontstaan door een fusie tussen de Nationale Industrie- en Handelmaatschappij 'Agrarische Unie' en de Verenigde Kunstmesthandelmaatschappij 'Vulcaan', destijds beiden dochterondernemingen van DSM. Agrarische Unie-Vulcaan zette vanaf 31 december 1980 alle bestaande bedrijfsactiviteiten van de ZVKH onder eigen naam voort. De vennootschap "Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel BV" werd bij notariële akte van 31 december 1980 onder de bestaande naam geheel geïncorporeerd in het concern van Agrarische Unie-Vulcaan en omgevormd tot een beheermaatschappij. Daartoe werd het doel ingeperkt tot "exploitatie van onroerende goederen", de statutaire vestigingsplaats gewijzigd in Deventer, directeur en commissarissen traden uit, volmachten ingetrokken en de filialen in Schore en 's-Gravenpolder opgeheven. Alle bedrijfsactiviteiten werden voortaan uitgeoefend door de vestigingen Middelburg, Schore (Hansweert) en 's-Gravenpolder van Agrarische Unie-Vulcaan te Deventer. In de jaren negentig werd overigens het bedrijf weer gesplitst en gingen Agrarische Unie en Vulcaan afzonderlijk onder de oude namen verder. Het archief van de vennootschap werd in juni 1987 bij toeval aangetroffen in een te slopen gebouw van Agrarische Unie-Vulcaan aan de Loskade te Middelburg. De dreigende sloop maakte een snelle beslissing over een inbewaarneming noodzakelijk. Daar het rijksarchief sinds 1972 het archief van de in naamsvoorganger in bewaring heeft, werd besloten ook het archief van het de opvolger in bewaring te nemen. Het aangetroffen archief was verre van compleet. Het grootste gedeelte van het archief had betrekking op orders voor kunstmest uit de jaren 1969-1978. Dit deel is, gelet op omvang en importantie, niet in bewaring genomen. Er werden ook bescheiden aangetroffen van de voorganger - de NV Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel v/h S. &. M. Boogerd - onder andere betreffende de liquidatie die in 1934 pas geheel afgesloten kon worden. Deze stukken zijn toevoegd aan het archief van de voorganger, met uitzondering van de eigendomsbewijzen en akten van erfpacht die in het archief van de opvolger zijn opgenomen als retroacta bij de aldaar aangetroffen stukken betreffende gebouwen en terreinen. Bron: Handelsregister van de Kamer van Koophandel Middelburg, dossiernr 530. Lijst van boeken aangetroffen bij het archief en overgebracht naar de bibliotheek van het rijksarchief in Zeeland I. Sijbesma, Handleiding bij het lager land- en tuinbouwonderwijs, deel VI, Veevoeding, Groningen, 1946. J.J. Lehr, Chilisalpeter, een monografie over de oudste minerale meststof ter wereld, Den Haag, 1947. J. Hudig, Bemesting door de eeuwen heen, Wageningen, 1955. Uitgave van de Stichting voorlichtingsdienst voor superfosfaat. H. Hoelen, Een studie over de biermarkt en het verbruik van alcoholische dranken, Amsterdam, 1952. Tussen ras en gewas, een serie artikelen opgesteld ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Nederlandsche Algemene Keuringsdienst voor landbouwzaden en aardappelppotgoed (N.A.K.), 1932-1957, alsmede een overzicht van de werkzaamheden van de Keuringsdienst Zeeland. Een en ander over de land- en tuinbouwcooperatie op Walcheren, Goes, 1954.