Jacobus Bakker

BAKKER (Jacobus, roepnaam Koos), geboren te Hoek van Holland op 20 oktober 1923. Begin jaren veertig van de vorige eeuw verhuist hij naar Rotterdam. In het kader van de Sauckel-Aktion wordt Koos opgepakt en rond 1943 tewerkgesteld in de Duitse plaatsen Geinsheim en Nauheim. Vermoedelijk is hij voor de zomer van 1944 weer terug in Rotterdam. Hij woont dan met het ouderlijk gezin in de wijk het Nieuwe Westen, op het adres Essenburgsingel 146a. Bij de razzia van 11 november 1944 wordt Koos opnieuw, en nu samen met zijn oudere broer Roel, opgepakt, hij is dan 21 jaar. De broers, die beloven elkaar niet uit het oog te verliezen, moeten naar het in aanbouw zijnde Belastinggebouw aan de Puntegaalstraat, dat die dag dienstdoet als verzamelplaats. Later op de avond moeten de mannen in colonne naar station D.P. waar ze met velen in veewagons worden gepropt. Vermoedelijk rond middernacht vertrekt de trein richting Den Haag, Haarlem, Amsterdam, Amersfoort en Ermelo, waar de mannen de trein moeten verlaten vanwege luchtalarm. Ze worden opgevangen in een kerk, waar het Rode Kruis maaltijden uitdeelt. Voorbij Oldenzaal gaat het transport verder naar Münster, Dillenburg en Stuttgart, waar de mannen rond 17 november 1944 aankomen. De broers werken vaak bij het spoor (laden en lossen van ijzer, steenkolen etc.) maar moeten geregeld ook puinruimen en -rijden. Het werk is vervelend en gaat gaandeweg steeds meer tegenstaan. Al snel gaan de mannen op strooptocht en bietsen ze onder andere om eten en sigaretten. Koos wil dit niet, want hij schaamt zich ervoor, maar Roel ziet dit anders. De broers hebben er even woorden over, maar dat is snel bijgelegd. Eind november 1944 zijn de mannen betrokken bij een ernstig treinongeluk, waarbij 26 mannen het leven laten. Alle Rotterdammers blijven ongedeerd. Het eten in het Lager is niet best. Met de woorden “Das ist kein Fressen” doet Koos, begin januari 1945, bij de Lagerführer zijn beklag over slechte witte koolsoep. De Lagerführer (door de Rotterdammers gekscherend “de wagenverhuurder” genoemd) is hiervan niet gediend en neemt de Stundenkaart van Koos in, maar uiteindelijk krijgt Koos zijn kaart terug. Een paar dagen na deze aanvaring verricht Koos een goede daad door op zijn etage de WC, waarin de mannen tot aan hun enkels in de stront lopen, goed schoon te maken en te houden. Van de Lagerführer krijgt Koos een schouderklopje en 3 sigaretten. Koos en Roel vinden bij Frau Pfannkuch een adres waar ze bijna dagelijks goed te eten krijgen. Als tegenprestatie verrichten zij klusjes voor haar, zoals houthakken, de grond spitten enzovoorts. In de loop van februari 1945 merken de mannen dat de geallieerde oorlogsactiviteiten toenemen. Het luchtalarm gaat vaak af, het aantal vliegtuigen neemt toe en er ontstaan gevaarlijke situaties wanneer de bommen al voor het sein “vooralarm” vallen. De situatie voor de Duitsers wordt slechter en dat heeft zijn weerslag op de dwangarbeiders. Er is minder eten beschikbaar en ze krijgen minder bonnen. De spanningen nemen toe, ook onderling onder de mannen in het Lager. De geruchten over het optrekkend front nemen toe en zorgen voor verwarring. Op 3 april 1945 vertrekken al veel mannen en Koos en Roel nemen afscheid van bekenden, waaronder Frau Pfannkuch. De volgende ochtend gaan ze al vroeg met hun bagage naar het treinstation, waar ze merken dat hun bewakers er niet zijn. Ze regelen zelf de nodige toestemmingen bij het Arbeitsamt en de politie. Met drie andere mannen vertrekken Koos en Roel ’s avonds om zes uur met de trein uit Stuttgart. De luchtaanvallen maken het reizen met de trein zeer gevaarlijk. De mannen stippelen hun route uit aan de hand van een plaatje in een krant waarop alle luchtafweergebieden staan. Koos krijgt de leiding omdat hij van de vijf mannen het best Duits spreekt én hij al eerder ervaring heeft opgedaan in Duitsland. Via Neurenberg en Leipzig reizen de mannen naar het noordwesten van Duitsland. Op 11 april 1945 komen ze in de grensplaats Weener aan. De grenscontrole verloopt soepel en via Nieuweschans, Wedde en Veendam gaan de vijf mannen richting Beilen, waar Koos en Roel de drie anderen kwijtraken. De broers gaan naar een tante. In afwachting van toestemming om verder te reizen, werken ze daar wat op het land. Op 12 mei 1945 mogen de broers eindelijk verder reizen. Via Steenwijk, Zwolle en Kampen komen ze op 14 mei 1945 in Ermelo aan. Koos overlijdt op 19 oktober 2001 in Strijen, 77 jaar oud.

Bron: Stadsarchief Rotterdam