Lourens Touwen

Ook bekend als: Koorden

Dominee Touwen was lid van het verzet onder de schuilnaam Koorden en behoorde tot de Landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers Wonseradeel. Touwen zorgde in het bijzonder voor huisvesting van onderduikers en hulp aan Joden. In de nacht van 22 op 23 juni 1944 werd de onderwijzer F. van der Velde uit Idsegahuizen, die met Touwen binnen de LO werkte, door de Sicherheitsdienst (SD) gearresteerd. Touwen vervoegde zich in het hol van de leeuw en bepleitte de onmiddellijke vrijlating van Van der Velde. Dit wekte kennelijk argwaan bij de SD, die daarop de dominee ongeveer twee maanden later, op 18 augustus 1944, ook inrekende. Hij werd overgebracht naar het beruchte SD-bolwerk Scholtenshuis in Groningen en daar zwaar verhoord. Er was zoveel belastend materiaal tegen hem gevonden dat tot zijn liquidatie werd bevolen. Samen met de verzetsvrouw Cornelia Johanna van den Berg-van der Vlis (Annie Westland) werd de predikant gefusilleerd. Op 27 september 1944 werden de stoffelijke overschotten van Touwen en Van der Vlis bij toeval door een jachtopziener gevonden. Na identificatie werden ze in zinken kisten begraven op de algemene begraafplaats te Vries. Herbegraven in Makkum. Op 13 oktober 1987 werd hem postuum de onderscheiding Yad Vashem Jeruzalem toegekend. In Makkum is een straat naar hem vernoemd, terwijl zijn naam ook voorkomt op een oorlogsmonument op de splitsing van Buren en de Ds. L. Touwen-laan in Makkum. Op de fusilladeplaats is op 8 september 1944 door mevrouw Haselhoff-Touwen, een dochter van dominee Touwen, een monumentje onthuld. - Dominee Lourens Touwen en zijn vrouw Anna woonden al sinds 1935 in Makkum (Friesland), toen Lourens een aanstelling had gekregen als dominee van de protestantse kerk. Lourens was vanaf de eerste dag van de Duitse bezetting van Nederland, 10 mei 1940, toen hij voor het eerst Duitse soldaten in Makkum tegenkwam, een fervent antinazi-activist. Dat kleine dorp had een haven die strategisch belangrijk was, en er vestigde zich permanent een Duits garnizoen. - In 1943 werd de veertienjarige Rivka Philipson (later mevrouw Krehl) in het huis van de familie Touwen in veiligheid gebracht. Zij had een vals persoonsbewijs en mocht de plaatselijke school bezoeken, net als Joseph Vleeschhouwer, die bij Johannes Lutgendorff ondergedoken zat in dezelfde buurt. Rivka en Joseph wisten van elkaar dat zij joods waren, maar praatten daar nooit over. Zij waren slechts twee van de vele joden die Lourens in de oorlog onder zijn hoede had genomen. - Het huis van de familie Touwen werd een centrum van verzetsactiviteiten, en daarom moest Rivka het huis van de Touwens af en toe verlaten en werd zij tijdelijk bij Lourens Lutgendorff ondergebracht, maar zodra het weer mogelijk was, keerde zij terug naar de Touwens. Door bemiddeling van de familie Touwen vonden vele joden een veilig permanent onderdak in Zuidwest-Friesland. Lourens stond wijd en zijd bekend als een machtig geestelijk leider, wiens invloed ver voorbij zijn eigen parochie reikte. Hij werd vaak geraadpleegd inzake verzetsactiviteiten in de provincie Friesland. Hij vermaande collaborateurs te stoppen met verklikken en bedreigde hen zo nodig met afschrikwekkende gevolgen als zij dat niet deden. Als iemand zijn waarschuwing negeerde, aarzelde Lourens niet de verklikker te laten executeren. - Met gebruik van zijn macht als geestelijk leidsman probeerde hij steeds door omkoperij zijn medeverzetsstrijders vrij te krijgen als die door de SD waren gearresteerd. Op een keer heeft hij het Duitse hoofdkwartier in Leeuwarden benaderd om te trachten een collega te redden die het gevaar liep gedood te worden. Ongelukkigerwijs werd Lourens toen zelf gearresteerd, en op 8 september 1944 werd hij in het geheim gefusilleerd. Lourens' vrouw en de hele gemeente wisten niet dat hij gedood was en hoopten op zijn terugkeer, tot zijn dood na de bevrijding pas bekend werd gemaakt. - Zelfs na de arrestatie van Lourens is zijn vrouw Anna doorgegaan met het verbergen van joden en niet-joden. -Op 4 maart 1987 werden Lourens Touwen en zijn vrouw Anna Hendrika Touwen-de Boer door Yad Vashem erkend als Rechtvaardigen onder de Volkeren.

Bron: Een Laatste Saluut