De SS Tjisalak: Nederlandse bemanning gruwelijk vermoord
Na de bezetting van Nederland en Indonesië gaat de strijd op zee door. Duitse en Japanse onderzeeboten speuren het water af op zoek naar geallieerde schepen. Deze schepen worden deels bemand door Nederlands koopvaardijpersoneel. Zo ook op de SS Tjisalak. Het schip wordt op 26 maart 1944 in de Indische Oceaan geraakt door een Japanse torpedo, en zinkt. De bemanning wacht een gruwelijk lot.
Janneke Jorna
Het vrachtpassagiersschip SS Tjisalak tijdens haar proeftocht in 1917
Oorlogsbronnen | Stadsarchief Amsterdam
Onschuldige lading
De SS Tjisalak vertrekt op 7 maart 1944 vanuit Melbourne met een lading meel en 103 opvarenden naar Colombo. De bemanning is internationaal: de officieren en kanonniers zijn Nederlands, de rest is Chinees, Brits of Indonesisch. Ook zijn er Australische passagiers aan boord.
Op 26 maart wordt het schip aangevallen door de Japanse onderzeeboot I-8. Na de torpedoinslag gaat één van de Australische passagiers met het schip ten onder, de rest van de opvarenden brengt zichzelf in veiligheid op de sloepen. Maar dan komt de onderzeeboot aan het oppervlakte en dwingt de 102 overlevenden over te stappen. Ze moeten zich verzamelen op het dek van de onderzeeboot.
Gebeurtenis
Invoer Vaarplicht
De Invoer van de Vaarplicht vond plaats op 6 juni 1940. De vaarplicht was een dienstplicht voor de bemanning van de Nederlandse Koopvaardijschepen. Deze zeelieden werden verplicht persoonlijke diensten ten behoeve van de scheepvaart te verrichten tijdens de Tweede Wereldoorlog. De meeste Nederlandse zeelieden waren voor de Duitse inval nog op zee en konden door de vaarplicht pas ver na het einde van de oorlog naar huis terug. Iedere zeeman die zich aan deze plicht onttrok werd als deserteur gezien en als zodanig gestraft.
Meer over Invoer Vaarplicht"We werden gedwongen gehurkt op het voor- en achterdek plaats te nemen. Eén voor één moesten we naar de punt van de duikboot lopen. Vervolgens werd iedereen neergeschoten of onthoofd en in zee gegooid."
Frits de Jong (1906)Stuurman bij de Java-China-Japan-Lijn en voer lange tijd op de SS Tjisalak.
Gebeurtenis
Scheepsramp Tjisalak
De Tjisalak was een cargostoomschip van de toenmalige Java-China-Japan Lijn (JCJL). Op 26 maart 1944 werd het stoomschip getorpedeerd door de Japanse onderzeeboot I-8 onder commandant korvetkapitein Ariizumi in de Indische Oceaan. Van de 103 mensen overleefden slechts 5 personen de ramp, temeer omdat de Japanners na het zinken van het schip de overlevenden alsnog om het leven brachten.
Meer over Scheepsramp TjisalakJapanse oorlogsmisdaad
Met pistolen, samoerai zwaarden, mokers of bijlen vermoorden de Japanners de bemanning van de SS Tjisalak. De slachtoffers worden direct overboord gegooid. Dit is de redding van vijf bemanningsleden die zwaargewond zijn maar niet dood. Ze weten een vlot te bereiken en worden na drie dagen gered door een Amerikaans schip. De vijf komen zo toch nog op de eindbestemming, Colombo, aan.
Personen
Slachtoffers
OORLOGSLEVENS | Nederlandse slachtoffers op de SS Tjisalak.
Meer over Slachtoffers"De moordenaars stonden klaar met bijlen, voorhamers, bajonetten en pistolen. Ik vroeg me af wat er zou gaan gebeuren, zouden ze ons op het dek aan elkaar binden en dan duiken of zouden ze er eerst een bloedbad maken?"
Frits de JongBrief aan zijn zus
Hijman David Vleeschhouwer in 1942.Joods Monument | CC BY-NC-SA
Persoon
Hijman David Vleeschhouwer
De Joodse Hijman David Vleeschhouwer komt om bij de moordpartij na de torpedering van de SS Tjisalak.
Meer over Hijman David VleeschhouwerTweede scheepsramp fataal
Een van de slachtoffers is de Joodse Hijman David Vleeschhouwer. Via de koopvaardij ontsnapt hij aan de Holocaust, maar ook dit werk is niet zonder gevaar. Op 27 december 1942 overleeft Hijman torpedering door twee Duitse U-boten in de Atlantische Oceaan, maar de Japanse torpedering wordt hem uiteindelijk fataal. Zijn vader Hijman en moeder Henriette zijn tien maanden eerder in Sobibor vergast. Hijman’s drie broers overleven in onderduik.
Bekijk de Getuigenverhalen van andere koopvaardij opvarenden
Gebeurtenis
Scheepsramp Soekaboemi
Scheepsramp Soekaboemi vond plaats op 27 december 1942 op de Atlantische Oceaan na torpedering door Duitse U-boten. Tijdens het konvooivaren werd het schip aangevallen en zonk. Een opvarende kwam om het leven, de andere 69 opvarenden werden gered.
Meer over Scheepsramp Soekaboemi
Henriette Mietje Vleeschhouwer-Menko.Oorlogsbronnen | Oorlogsgravenstichting
David Vleeschhouwer.Oorlogsbronnen | Oorlogsgravenstichting
