Nederlandse SS’ers geëxecuteerd door Edese verzet tijdens Operatie Market Garden
Terwijl het grootste gedeelte van de Nederlandse SS’ers aan het oostfront zitten, gaan honderden mannen het gevecht aan in Nederland. Deze vrijwilligers in Duitse krijgsdienst spelen een cruciale rol tijdens de Slag om Arnhem. Vijf van hen worden gevangen genomen door het Edese verzet.
Duitse Wehrmacht en SS militairen in dekking langs de kant van de weg
Oorlogsbronnen | J.F.M. Trum | Regionaal Archief Nijmegen
De Ginkelse Heide op 19 september 1944.Oorlogsbronnen | RAF | Gelders Archief
Branden op de Ginkelse Heide bij Ede op 18 september 1944.Oorlogsbronnen | RAF | Gelders Archief
Thema
Ginkelse Heide
De Ginkelse Heide bij Ede was een belangrijke plek voor de geallieerde luchtlandingen tijdens operatie Market Garden. Hier stonden de geallieerden tegenover Nederlandse Waffen-SS'ers.
Meer over Ginkelse HeideSchuilende geallieerden en gevangen SS'ers
Een schaapskooi aan de Zecksteeg 24 in Ede van Gijsbert Janssen en zijn vrouw Jacoba Janssen-Groeneveld dient als verbergplaats voor de gevangen genomen Nederlandse SS'ers. Naast de SS’ers verbergt het Edese verzet ook Britse parachutisten in de schaapskooi, die tijdens Operatie Market Garden in de buurt zijn geland.
Gebeurtenis
Operatie Market-Garden
Operatie Market-Garden startte op 17 september 1944. Het was een geallieerd offensief waarbij luchtlandingstroepen bruggen over de Rijn, Waal en Maas moesten veroveren en zo de weg vrij maken voor oprukkende grondtroepen. Na negen dagen hevige strijd in de regio Arnhem, Eindhoven en Nijmegen zagen de parachutisten zich gedwongen hun bruggenhoofd op te geven.
Meer over Operatie Market-Garden"We zaten in het centrum van Oosterbeek, midden in de ketel. We hadden ons in een huisje genesteld, waar we de hele dag niet uit konden: het krioelde van de Engelsen om ons heen en soms lagen we onder vuur. Het was net donker geworden toen de wacht werd verrast, want de deur van het huisje werd opengetrapt. Iemand riep: “Hände hoch!” 'Der Alte' zei, rustig: “Seit wann sprechen die Tommies Deutsch?"
Een zestienjarige Nederlandse SS’er
Thema
SS-Wachbataillon Nordwest
Het SS-Wachbataillon Nordwest (ookwel Bataljon van Helle) bestond hoofdzakelijk uit circa 600 Nederlandse SS-vrijwilligers. Het had als belangrijkste taak de bewaking van concentratie- en doorvoerkampen Amersfoort, Vught, Haaren en St. Michielsgestel. Het bataljon vocht eveneens tijdens Operatie Market Garden op de Ginkelse Heide. Hier leidde het Bataljon grote verliezen en een deel van de manschappen deserteerde.
Meer over SS-Wachbataillon NordwestTe weinig plaats
Tegen het einde van september 1944 is het aantal schuilende parachutisten in de schaapskooi aanzienlijk gegroeid. De vijf Nederlandse SS'ers vrijlaten is voor de verzetsleden inmiddels geen optie meer. Ze weten teveel. Volgens Henry Crowder, één van de schuilende parachutisten in de schaapskooi, vindt er een heftige discussie plaats tussen de verzetsleden. Toch wordt besloten: de overgelopen Nederlanders moeten dood. De vijf worden eind september 1944 geëxecuteerd.
Thema
Gewapend verzet
Gewapend verzet is het zich gewapenderhand en op gewelddadige wijze verzetten tegen een overheerser, bijvoorbeeld door het plegen van moordaanslagen.
Meer over Gewapend verzetBloedige strijd
De strijd die vooraf ging aan de executie is bloedig. In verschillende SS-pantserdivisies rondom Arnhem zijn Nederlanders te vinden. Veel van hen zijn onbekwaam en sneuvelt, of deserteert alsnog.
