Archief van H.R. de Jong.

Archief van H.R. de Jong. Hendrik Roelof (Henk) de Jong, geboren Heeg 20 oktober 1911 – overleden Haarlem 12 februari 1945. Schuilnamen Henk33 en Henk van der Laan. Verzetsdeelnemer. Gehuwd met J. (Joop) de Jong-Wiersma, geboren Watergraafsmeer 19 mei 1916 – overleden Haren 11 december 2012. Henk de Jong was dominee in Venlo. Gearresteerd na verzetsdeelname, gefusilleerd in het kader van een represaillemaatregel, begraven in een massagraf in de duinen van Bloemendaal. Herbegraven op de erebegraafplaats Bloemendaal, Overveen, 1945. Henk de Jong was gereformeerd predikant. Hij had vier jaar op een beroeping gewacht, toen hij in 1941 in Venlo werd benoemd, zodat Joop Wiersma en hij konden trouwen. Drie weken later werd Nederland bezet. De Jong nam een non-coöperatieve houding aan en raakte gaandeweg bij verzetsactiviteiten betrokken. Hij pleegde, waarschijnlijk als lid van de LO, overvallen om stamkaarten, valse persoonsbewijzen en stempels te bemachtigen. Ook regelde hij onderduikadressen. Zijn vrouw, die hij hierbuiten hield, werd verrast door een joodse familie in hun huis, die nog dezelfde dag ondergebracht moest worden. Later boden zij ook zelf Joodse kinderen onderdak. Tegelijkertijd riep De Jong vanaf de kansel ouders op om hun zonen niet aan de arbeidsdienst af te staan. Even openlijk vroeg hij zijn gemeente om te bidden voor de Joden en het koningshuis. De pastorie werd in de nacht van vier maart 1944 door de Sicherheitsdienst overvallen, maar De Jong wist te ontkomen en zijn vrouw werd niet gezocht. Via schuiladressen in het land reisde hij naar Amsterdam (mogelijk omdat hij daar opgegroeid was). Hier dook hij onder op afwisselende adressen. Zijn vrouw ging bij haar moeder wonen, eveneens in Amsterdam. De Jong, die ‘veldprediker voor het illegale leger’ wilde worden, werd contactman voor verschillende ondergrondse groepen; zo ging hij voor ‘Trouw’ twee drukkers verzorgen, opnieuw voor de LO werken en vanaf april 1944 ook voor de NSF. Hij hield de wacht bij de mislukte overval op het Huis van Berwaring aan de Amsterdamse Weteringschans, 1 mei 1944. Hij werd staande gehouden, maar wegens gebrek aan bewijs vrijgelaten. Bij een bevriende dominee, T. Ferwerda, werden wapens in de kerk gevonden. Toen hij op 27 januari 1945 een vergadering van het NSF en de Trouw-groep wilde bijwonen, werd De Jong op Leidsegracht 13-15 door de Gestapo gearresteerd. In zijn cel aan de Weteringschans bemoedigde hij zijn medegevangenen, zong luid geestelijke liederen en bekeerde via het buizenstelsel een terdoodveroordeelde. Er volgde geen proces. Met zeven andere arrestanten, waaronder de oprichter van de NSF Walraven van Hall, werd dominee Henk de Jong op 12 februari 1945 op de Haarlemse Jan Gijzenbrug gefusilleerd. Passanten, die werden gedwongen om toe te kijken, vertelden later dat De Jong met een liefdevolle, serene blik zijn dood onder ogen zag en zijn arm om de schouder van zijn buurman sloeg. Een van de omstanders, de tienjarige Pieter Kok, vond achteraf een briefje van H. de Jong, dat diens echtgenote een week later bezorgd kreeg. Op een verfrommelde enveloppe staat in potlood: “Lieve Joop, dank voor je liefde. God zij je nabij. Tot weerziens bij Jezus, je Henk”. Als weduwe zag J. Wiersma zichzelf als 'een tot levenslang veroordeelde', maar zij had tenminste deze bemoediging: “Ik was geheel en al ontroerd. Die afscheidswoorden, zo vol liefde en zorg, zijn mij tot grote steun en troost geweest, mijn leven lang.” Zij is van plan geweest om het briefje in haar graf mee te nemen.. Wiersma ging bij de Amsterdamse opera zingen en is hertrouwd. In de loop van haar leven had zij drie onverwachtse ontmoetingen met mensen, die H. de Jong in zijn laatste weken hadden meegemaakt, die zij als wonderen ervoer. Zo kreeg zij in het bejaardenhuis in Haren een buurvrouw, die getuige van de executie was geweest. Het archief omvat onder meer de afscheidsbrief, twee herinneringsalbums, een publicatie over H. de Jong, een documentaire in drievoud en herdenkingsmateriaal. Voorts de publicatie van N. Buffinga, ‘De krijg is des Heeren. Levensschets van Ds. Henk de Jong' (Amsterdam zonder jaar)