Senat Wolnego Miasta Gdańska

W myśl postanowień Traktatu Wersalskiego przystąpiono do tworzenia Wolnego Miasta Gdańska. 20 stycznia 1920 r. władzę w Gdańsku przekazano przedstawicielowi mocarstw sprzymierzonych Sir Reginaldowi Tower. Od 5 marca 1920 r. działała przy nim Rada Państwa (Staatsrat), w skład której weszli przedstawiciele najwyższych urzędów gdańskich, a od 25 marca również przedstawiciele partii politycznych. Na jej czele stanął Heinrich Sahm, nadburmistrz Gdańska. W dniu 11 sierpnia 1920 r. Zgromadzenie Konstytucyjne przyjęło konstytucję, po czym 15 listopada 1920 ppł. Strutt uroczyście proklamował ukonstytuowanie się Gdańska jako Wolnego Miasta. Po wyborze 6 grudnia 1920 r. Senatu WMG Rada Państwa uległa rozwiązaniu, a Zgromadzenie Konstytucyjne przekształciło się w parlament zwany Volkstagiem. W dniu 1 maja 1921 Senat rozwiązał Magistrat a funkcje rady miejskiej przejął Volkstag. Senat był najwyższym organem wykonawczym i zarządzającym WMG, przysługiwały mu również kompetencje ustawodawcze (prawo inicjatywy ustawodawczej i prawo weta), z czasem uzyskał prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy. Strukturę Senatu określała konstytucja. Senat występował w roli "głowy państwa", pełnił funkcje rządu oraz organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Przewodniczącym Senatu był prezydent, który prowadził sprawy personalne i zagraniczne oraz nadzorował prace Senatu. Poszczególne rodzaje spraw załatwiano w ramach utworzonych Wydziałów. Po zmianie konstytucji z początkiem lat trzydziestych ilość posłów do Volkstagu zmniejszono do 72, z kolei Senat liczył 12 senatorów. Po wyborach 28 maja 1933 r. naziści uzyskali bezwzględną większość głosów i mandatów. Dnia 23 sierpnia 1939 r. Senat zawiesił konstytucję, a głową państwa (Staatsoberhaupt) mianowano Forstera. 1 września 1939 Gdańsk został wcielony do Rzeszy. Wydział Prezydialny: powstanie i dzieje Wolnego Miasta Gdańska (WMG) 1919-1939, sygn. 1-49, Komisja Graniczna, podział mienia popruskiego 1920-1935, sygn. 50-92, konstytucja gdańska 1919-1933, sygn. 93-99, umowy i porozumienia 1917-1939, sygn. 100-290, ustawodawstwo, Volkstag i sejmiki powiatowe 1924-1939, sygn. 291-309, Senat, prezydenci 1920-1939, sygn. 310-513, Liga Narodów, komisarze, raporty 1921-1939, sygn. 514-696, sprawy wojskowe 1920-1937, sygn. 697-710, polityka zagraniczna Polski, Niemiec i WMG 1920-1939, sygn. 711-794; 1214-1354 partie polityczne 1919-1938, sygn. 795-806, przedstawicielstwa dyplomatyczne w WMG, konsulaty 1920-1939, sygn. 807-1213, WMG umowy międzynarodowe 1920-1939, sygn. 1355-1527, konferencje międzynarodowe 1922-1939, sygn. 1528-1582, obywatele WMG za granicą 1920-1939, sygn. 1583-1811, wizy i paszporty 1920-1939, sygn. 1812-1841, wizyty w WMG 1921-1939, sygn. 1842-1980, zatargi polsko-gdańskie 1921-1939, sygn. 1981-2073, naruszenie konstytucji gdańskiej, opozycja 1924-1939, sygn. 2074-2113, policja i bezpieczeństwo 1920-1939, sygn. 2114-2170, Żydzi 1932-1939, sygn. 2171-2177, Polacy 1921-1939, sygn. 2178-2242, port gdański, Gdynia 1920-1939, sygn. 2243-2362, Westerplatte port d'attache 1920-1939, sygn. 2363-2458, 3601, komunikacja, PKP, lotnictwo 1920-1939, 2459-2535, poczta polska 1920-1939, sygn. 2536-2565, drogi, autostrady 1927-1930, sygn. 2566-2567, banki i finanse 1920-1939, sygn. 2568-2614, 3605-3606, przemysł i handel, stocznie, fabryki, cła 1920-1939, sygn. 2615-2729, 3600, rynek pracy 1922-1938, sygn. 2730-2749, szkolnictwo wyższe, szkolnictwo polskie, prasa i propaganda, kongresy i obchody 1921-1939, sygn. 2750-2857, Archiwum Państwowe w Gdańsku, biblioteki, muzea, fundacje, stowarzyszenia 1920-1939, sygn. 2858-2934, 3602, pomiary terenu, emigracja, monopole, loterie, komunalne, parki itp. 1920-1939, sygn. 2935-2971, Wydział Spraw Wewnętrznych, zarządzenia, zmiana nazwisk polskich na niemieckie, /1810-/1920-1939, sygn. 2972-3028, Wydział Prawny 1921-1939, sygn. 3029-3047, Urząd Osiedleńczy /1911-/ 1927-1941, sygn. 3048-3061, Wydział Robót Publicznych, tory wodne, przeprawy promowe, sygnalizacja, /1879-/ 1920-1940, sygn. 3062-3155, Wydział Zdrowia /1913-/1920-1936, sygn. 3156-3160, Wydział Oświaty, Nauki i Wyznań Religijnych, kościoły, duchowni /1808-/ 1921-1939, sygn. 3161-3531, stypendia, nauczyciele /1877-/ 1920-1939/-1944/, sygn. 3532-3560, dopływ - sprawy: organizacyjne, finansowe, leśne, personalne itp. /1863-/ 1920-1940, sygn. 3561-3599, 3603-3604; kserokopie z Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowego w Moskwie, stosunki międzynarodowe 1920-1938, sygn. 260,3/1-27.