Komenda Obrońców Polski

Rozkazy i instrukcje, 1940 - 2 j.a. (sygn. 1-2) Relacja, b.d. - 1 j.a. (sygn. 3) Prasa konspiracyjna, 1943 - 1 j.a. (sygn. 4) Organizacja Obrońcy Polski powstała w Lublinie w październiku 1939 r. Utworzył ją powstały 25 września 1939 r. Komitet Obywatelsko-Patriotyczny w związku z rozkazem dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza gen. Wilhelma Orlik-Rueckemanna o rozwiązaniu struktur Korpusu i przejściu do konspiracji. Właściwą nazwą była Komenda Obrońców Polski (KOP). Komenda Główna jako wojskowy organ sztabowy wyższego szczebla istniała do połowy 1940 r. w Lublinie, potem w Warszawie. Od wiosny 1940 r. do 1941 r. KOP wchodziła w skład Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych. W jej skład weszły: Baony Zemsty, Polska Niepodległa, Żołnierze Armii Polskiej, Organizacja Wojskowa "Gryf", Chłopski Bój. W latach 1942-1943 KOP uległa dezorganizacji. 27 września 1942 r. weszła w skład Zjednoczonych Organizacji Ruchu "Miecz i Pług", zaś w 1943 r. została zlikwidowana i przekształcona w Polską Armię Ludową. W województwie lubelskim część członków KOP stworzyło Narodową Organizację Wojskową w powiecie Włodawa, Polską Organizację Wojskową w Chełmie i struktury Organizacji Wojskowej "Unia" w Lublinie, inni wstąpili do Armii Krajowej. Strukturę i metody działania określały "Regulamin do instrukcji Obrońców Polski" z 1 października 1939 r. i "Instrukcja organizacyjna" z 2 października 1939 r. KOP obejmowała obszar państwa polskiego w granicach przedwojennych, uznawała zwierzchność rządu polskiego na emigracji i Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zadaniem było organizowanie społe czeństwa do wystąpienia zbrojnego przeciwko okupantowi, działania wywiadowcze i propagandowe, zbieranie środków materialnych, broni i amunicji, tworzenie oddziałów dywersyjnych. Na czele stał komendant główny. Podlegał mu sztab z wydziałami organizacyjnym, wywiadu i kontrwywiadu, politycznym i propagandy, gospodarczym, wojskowym, młodzieżowym i kobiecym. Niższy szczebel organizacyjny tworzyły inspektoraty podzielone na okręgi, te zaś na obwody, placówki i rejony. Najmniejszą komórką organizacyjną była 10-osobowa sekcja. Przy KOP funkcjonowały ponadto Pomocniczy Komitet Wojskowy powstały z Komitetu Obywatelsko-Patriotycznego, w 1942 r. przemianowanego na Komitet Obrońców Polski, zaś w 1943 r. na Polskie Stronnictwo Demokratyczne i Tajna Wojskowa Służba Zdrowia.