Akta gminy Zelów

Gmina jako organ administracji państwowej funkcjonowała w oparciu o ukaz carski z 2 III 1964 r. o urządzeniu gmin wiejskich. Zgodnie z postanowieniem Komitetu Urządzającego z dnia 5 (17) I 1867 r. o podziale miast i gmin w powiatach, gmina Zelów należała do powiatu łaskiego. Ukaz z 1864 r. stanowił, że władzę w gminie sprawuje samorząd gminny reprezentowany przez: zebranie gminne, wójta oraz sołtysów. Sprawy sporne rozpatrywane były przez sądy gminne. Ustrój ten przetrwał do końca I wojny światowej. Nową organizację władz gminnych wprowadziły przepisy Dekretu Naczelnika Państwa z 27 XI 1918 r. o utworzeniu rad gminnych na obszarze byłego Królestwa Kongresowego. Powołane wówczas rady gminne były organami zarządzającymi i kontrolującymi gospodarkę gminną. Ostatecznie strukturę i organizację władz gminnych określiły przepisy ustawy z 23 III 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego, zgodnie z którą organami gminy stały się: rada gminy, zarząd gminy, wójt i jego zastępcy (podwójci). Samorząd taki przetrwał do 1939 roku. W okresie okupacji w wyniku rozporządzenia Generalnego Gubernatora z 28 XI 1939 r. o zarządzie gmin, polskie władze gminne podporządkowane zostały okupantowi. Po zakończeniu II wojny światowej na mocy ustawy z 11 IX 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych powołane zostały gminne rady narodowe, które jako organ uchwałodawczy i kontrolujący wybierały organ wykonawczy - zarządy gminne. Na mocy ustawy z 20 III 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej dotychczasowe funkcje zarządów gminnych zostały przejęte przez prezydia gminnych rad narodowych. Gminne rady narodowe, działały do likwidacji gmin w 1954 r. i zostały zlikwidowane na podstawie ustawy z 25 IX 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. Zachowane akta obejmują lata 1872-1954. Okupacja hitlerowska - spis gospodarstw rolnych gminy; Gminna Rada Narodowa - Dział Ogólno-Organizacyjny: protokoły posiedzeń i uchwały GRN, Zarządu, Prezydium, protokoły zebrań sołtysów, pisma okólne, przepisy, zarządzenia, sprawy organizacyjne gminy (krótki zarys dziejów Zelowa, wykaz miejscowości, plany pracy, zebrania i urzędowanie ciał samorządowych, majątek gmin i gromad, kontrole, przedsiębiorstwa gminne, wybory do Sejmu; Dział Finansowo-Budżetowy: budżety, dochody gminne, księgi dochodów i wydatków budżetowych, księgi sum przechodnich i pozabudżetowych, księgi biercze podatku gruntowego, sprawozdania rachunkowe, plan finansowo-gospodarczy, dzienniki główne; Dział Gospodarki Gminnej: rolnictwo (wykazy szkód wojennych, gospodarstwa opuszczone i poniemieckie, sprawy scaleniowe, sprawy pomiarowo-regulacyjne), sprawy zbrodniarzy wojennych, repatriacji, wykaz domów opuszczonych i poniemieckich, popieranie przemysłu i handlu; Dział Administracji Społecznej: opieka społeczna, oświata, kultura i sztuka; Dział Administracyjny: ewidencja i kontrola ruchu ludności (rejestr wydanych dowodów osobistych), spisy spraw, sprawy budowlane i odbudowy, rejestr wyroków sądowych, orzeczeń karnych i kar nakładanych przez wójta. Na pozostałość aktową składają się także: księgi ludności stałej i skorowidz, rejestry mieszkańców i skorowidz, księgi kontroli ruchu ludności. Akta kat. B (listy płac, akta osobowe, opisy nieruchomości, dokumentacja finansowa) z lat 1926-1954, 370 j.a.