Podziemne Archiwum Getta Białostockiego

Getto w Białymstoku zostało utworzone 26.07.1941, a zlikwidowane 16-20.08.1943. Stłoczono tu ok. 40 tys. Żydów z Białegostoku i okolic. W dwóch akcjach likwidacyjnych zostali oni wywiezieni do ośrodka zagłady w Treblince lub zginęli na miejscu. Przeżyli nieliczni. Archiwum podziemne zaczęto tworzyć w listopadzie 1942 r., od przyjazdu Mordechaja Tenenbauma - członka organizacji Dror w getcie warszawskim. W pracach archiwum wybitną rolę odegrał Cwi Mersik, również działacz Dror, który przedostał się do Białegostoku z Wilna w styczniu 1942 r. W marcu i maju 1943 r. Bronce Winnickiej udało się ukryć 3 paczki dokumentów poza gettem (u dra Filipowskiego). Część oryginałów została przejęta przez ŻIH w 1947 r. wraz z całością zbiorów Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej. Pozostałe dokumenty Podziemnego Archiwum znajdują się w ŻIH w odpisach sporządzonych w 1946 r. Inwentarz dostępny na stronie internetowej https://www.jhi.pl/zbiory/inwentarze W naszych zasobach znajduje się: - ponad 400 ogłoszeń, rozporządzeń, komunikatów i odezw Rady Żydowskiej w getcie Białystok 8.07.1941 - 12.1942; - protokoły posiedzeń Rady Żydowskiej 02.08.1941 - 29.11.1942; - relacje z gett: Białystok, Ciechanowiec, Dereczyn, Grajewo, Grodno, Mińsk, Orla, Słonim, Sokoły, Supraśl, Swisłocz, Wilno i in.; z obozu zagłady w Treblince; - pisma M. Tenenbauma (w odpisach): dziennik 01.1943-03.1943, listy, odezwy; - odpisy dokumentów osobistych ofiar obozu w Treblince; - opracowanie dotyczące Rady Żydowskiej w Białymstoku;