Den Haag, Sinti en Roma monument

Het Sinti en Roma monument in Den Haag is opgericht ter nagedachtenis aan 112 Sinti en Roma die tijdens de landelijke razzia van 16 mei 1944 uit Den Haag zijn weggevoerd. Op 16 mei 1944 vond in opdracht van Berlijn een razzia plaats onder de omstreeks 500 Nederlandse zigeuners. In Den Haag werden 112 zigeuners, behorende tot negentien families, door Nederlandse politieagenten van hun bed gelicht en naar het doorgangskamp Westerbork overgebracht. Slechts dertig van hen overleefden daarna het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. In het voormalige hofje aan de Bilderdijkstraat, waar het reliëf was aangebracht, woonde tot aan de deportatie de zigeunerfamilie Berger. Alleen Magdalena en Joseph Berger hebben de oorlog overleefd. Initiatief Het initiatief tot plaatsing van de plaquette bij het hofje, kwam van een Roma-vereniging. De naam van de maker van de plaat, een inmiddels overleden Amsterdamse kunstenaar, is in de vergetelheid geraakt. Toen het hofje door de gemeente Den Haag werd verkocht en de huisjes werden afgebroken, verdween de plaquette achter een poort en was deze alleen nog te zien op 4 mei. Na protesten werd de plaquette bevestigd aan de muur van de toenmalige bibliotheek, ongeveer 25 meter van het hofje. De locatie bleek echter niet voldoende geschikt voor de jaarlijkse herdenking. De gemeente werd benaderd door een bewoner van de Bilderdijkstraat en één van de Sinti-nabestaanden, om te bezien of er een oplossing mogelijk was. Mede door nieuwe plannen voor de bibliotheek, verhuisde de plaquette naar een pleintje aan de overkant en werd deze op een betonnen sokkel geplaatst. De gesprekken met de gemeente (afd. Welstand) verliepen moeizaam. Pas toen ook de wijkorganisatie en een aantal omwonenden van het plein aan de gesprekken gingen deelnemen, kwam het overleg op gang. Het gemeentelijk Haags Architecten Bureau, kreeg de opdracht om een nieuw monument te ontwerpen. Dit werd een kubus. Om de plaquette niet verloren te laten gaan, werd deze bevestigd op de voorzijde van de kubus. Nog voordat het monument, met als locatie schuin tegenover het voormalige hofje, officieel kon worden onthuld, werden er ernstige constructiefouten zichtbaar. De kubus werd daarom tijdelijk verwijderd en opnieuw in elkaar gezet. Bij de ingang van het voormalige hofje werd een verwijstegel aangebracht. Maar omdat de tegel ernstig werd aangetast door hondenurine, is deze voor de onthulling van het monument schoongemaakt en op een verhoging geplaatst met een pijl naar de vroegere ingang. Onthulling De oorspronkelijke plaquette bij de ingang van het hofje, is onthuld op 4 mei 1990 door burgemeester Havermans. Lotte Walkate, een Joodse overlevende van Auschwitz, was hier nauw bij betrokken. Het nieuwe monument aan de Vondelstraat is onthuld op 27 maart 2006 door burgemeester Wim Deetman, samen met twee nabestaanden. Aansluitend is in het atrium van het stadhuis de tentoonstelling Sinti Oen Roma Durch O Tsiro En O Hollanto (Sinti en Roma door de eeuwen heen in Nederland) geopend.