Interview met Paul Bockstegers, Geldern, 18 maart 2005, Euregio Project

Interview met Paul Bockstegers, Geldern, 18 maart 2005, Euregio Project, op DV-bandje, in Euregio doos 2, met foto. Opmerkingen: Paul noemt soms de naam van zijn vroegere medescholier Heinz Bosch (zie interview 11.33.10b Heinz Bosch I, II). Neef Herman bladert tijdens het interview door fotoalbums. Op een gegeven moment [00:15-00:20] meldt Paul dat die foto’s dateren uit de tijd dat ze bij de Hitlerjugend zijn. Interessant beeldfragment [vanaf 00:40] waarin Paul zijn ambivalente gevoelens over de afloop van de oorlog onder woorden probeert te brengen. Beschrijving: 00:00 Paul Bockstegers (januari 1930) blikt terug op de oorlogsjaren 1943-1945 die hij als jongen in Geldern heeft meegemaakt. In de late herfst van 1944 wordt het gezin bestaande uit moeder, zus en Paul geëvacueerd naar een boerendorp in Stendal, Midden-Duitsland. Zijn vader sneuvelt in juni 1944 in Rusland [?], zijn broer is soldaat. Op een dag krijgt het gezin bezoek van neef Herman [aanwezig bij het interview]. Vervolgens reist Paul [samen met ?] per trein naar Berlijn, op zoek naar zijn tante. Vandaar gaat de reis terug via Stendal naar zijn oma in Geldern waar genoeg te eten is. 00:05 Paul vertelt over de bombardementen rond 14 februari 1945. 00:10 Vervolg over de bombardementen. Paul loopt dan samen met neef Herman door drassig gebied op de afgedragen laarzen van zijn broer. Hij herinnert zich het geluid dat ze maken door de grote gaten die er in zitten. “Das vergesse ich nicht, ein unangenehmes Gefühl.” De nachten brengen ze regelmatig door in een bunker. Over de oorlog denken de jongens niet echt na; ze leven van dag tot dag. Van vier gesneuvelde koeien nemen ze stukken vlees mee. Daarmee reist Paul per trein terug naar zijn moeder in Stendal. 00:15 In Hannover brengt Paul een nacht door in de gevangenis, omdat hij zwart reist. Hij arriveert uiteindelijk zonder vlees in Stendal waar de familie tot de zomer van 1945 verblijft. Paul vertelt over de invasie van de Amerikanen en de Russen, gevolgd door de terugreis met zijn moeder en zusje naar Geldern. 00:20 Vervolg over de terugreis. Omdat hun huis verwoest is, krijgt het vaderloze gezin onderdak in Nieukerk toegewezen. Om in hun levensonderhoud te voorzien gaat Paul bij boeren werken en krijgt het gezin tijdelijk bijstand. In 1948 gaat Paul in Geldern in de leer als dakdekker. In 1952, kort na zijn huwelijk [?], raakt hij door een val tijdelijk arbeidsongeschikt. In 1957 hervat hij zijn werk als dakdekker. 00:25 Voorheen woont Paul altijd in huurwoningen. Vanaf 1959 gaat het beter. Hij heeft een vast arbeidscontract en op een gegeven moment wordt hij zelfstandig ondernemer. Paul vertelt over de beginjaren van de oorlog. Hij ontfermt zich over zijn zusje (geboren in 1940) en neemt ook veel andere taken over om zijn moeder te ontlasten. Zijn vader dient sinds 1939 als soldaat en sneuvelt in 1944. Echt grote honger lijdt het vaderloze gezin niet. Paul aarzelt even en vertelt dan op aandringen van de interviewer over zijn ervaringen met de zwarte handel. 00:30 Vervolg over de zwarte markt in Geldern. Paul verantwoordt de plunderingen. Paul en neef Herman zijn getuigen van de brandstichting in de plaatselijke synagoge (Reichskristallnacht in 1938). Paul zoekt in het album naar foto’s. 00:35 Paul vermoedt dat een aantal inwoners van Geldern van de geplande brandstichting moet hebben geweten. Hij vertelt naar aanleiding hiervan over het overlijdensbericht van zijn vader in 1944 waarop zijn moeder het portret van Hitler in hun woning dreigt te vernietigen. “Wie es dann weiter gegangen ist, weiss ich nicht mehr, was wir mit dem Bild gemacht haben.” Het idee om een portret van Hitler op te hangen, komt aanvankelijk van Paul. “Ich hatte so eine kleine Beziehung zum dritten Reich.” Hij pakt het fotoalbum er weer bij en vertelt over in Rusland gesneuvelde familieleden waaronder de vader van Günter Bockstegers. [Zie interview 11.33.2d Günter Bockstegers] 00:40 Paul was, ondanks zijn sympathie voor Hitler, niet teleurgesteld over het verlies, maar eerder blij dat de oorlog voorbij was. “War nicht immer nur einfach.” Neef Herman vertelt over zijn ervaringen na de capitulatie. 00:45 Herman vertelt enigszins onsamenhangend over zijn werkzaamheden en verdiensten na de oorlog. Hij woont dan in Geldern bij zijn oma. “Ich weiss es nicht.” [opname blijft af en toe hangen] Paul vertelt over een verhitte discussie tussen een gevangenisbewaarder en een naburige kennis (uit Holland?) genaamd Theo van Lent (en nog een derde persoon?) De gevangenis staat op een gegeven moment in brand. 00:50 Vervolg over deze personen. [opname blijft hangen]