Johannes Deutekom

Deutekom, de oudste van acht kinderen uit Delft, sloot zich in februari 1938 aan bij de Internationale Brigades tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Samen met Henk Fries, die hem aanvankelijk had afgeraden te gaan, kreeg hij een korte militaire opleiding in Albacete en werd in maart 1938 ingezet aan het front. Tijdens het Ebro-offensief raakte Deutekom gevangen bij de troepen van Franco en belandde in verschillende krijgsgevangenkampen, waaronder het beruchte Miranda de Ebro, waar 24 Nederlandse Interbrigadisten gevangen zaten onder erbarmelijke omstandigheden. De vrijlating van deze gevangenen verliep moeizaam en werd beïnvloed door politieke tegenstellingen: Spanje wilde de buitenlandse strijders van de Republikeinen niet zomaar laten gaan, terwijl de Nederlandse regering aanvankelijk weinig aandrong op hun vrijlating. Pas na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog veranderde de houding, omdat de inzet van de Interbrigadisten nu in een positiever daglicht kwam te staan. Toch bleef Spanje onder druk van Duitsland terughoudend. Uiteindelijk werd Deutekom in juli 1942 vrijgelaten, samen met een groep Nederlandse strijders. Ze reisden via Vigo, Trinidad en Curaçao naar Canada en Engeland, waar ze werden opgenomen in de Prinses Irene Brigade, een Nederlandse eenheid in ballingschap. Op 11 april 1943 pleegde Deutekom zelfmoord in Wolverhampton, waar de brigade gelegerd was. Medestrijders verklaarden dat hij mogelijk psychisch zwaar had geleden door zijn ervaringen in Spanje, waaronder twee keer tyfus en een zonnesteek. Hij werd met militaire eer begraven en staat vermeld op de erelijst van gesneuvelden van de Prinses Irene Brigade.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)