Josephus Adrianus Mussert

Ook bekend als: Josephus Adrianus Mussert, Jo

Jo wordt geboren op 2 december 1880 in Werkendam als oudste van de zes kinderen van de Nederlands Hervormde hoofdonderwijzer Johan Mutsaerts (alias Mussert) en Frederika Witlam. Hij is de oudere broer van toekomstig NSB-leider Anton Mussert en die verwantschap zou Jo vanaf eind jaren dertig in een kwaad licht zetten. In 1915 trouwt hij met Dora van der Kaaij met wie hij zeven kinderen heeft. Jo is beroepsmilitair en specialiseert zich als torpedist bij de genietroepen. Hij behaalt uiteindelijk de rang van luitenant-kolonel. Op het moment dat zijn broer Anton politiek actief wordt, wordt Jo behandeld voor een niet-kwaadaardige hersentumor. De zware, riskante operatie levert hem zo’n lichamelijke en geestelijke belasting op dat hij voor langere tijd ongeschikt wordt bevonden voor velddienst en in plaats daarvan wordt aangesteld als Hoofd Bureau Bruggen en Veren. Bij deze evaluatie speelt vermoedelijk ook dat zijn loyaliteit in twijfel wordt getrokken bij zijn superieuren dat vanwege Anton – en Jo’s echtgenote Dora die zich bij de NSB heeft aangesloten. Jo zelf is echter geen lid of sympathisant van de partij en dwingt in 1938 ook Dora haar lidmaatschap op te zeggen. Als vanaf het najaar van 1939 de oorlogsdreiging steeds verder toeneemt, wordt Jo ontslagen als Hoofd Bureau Bruggen en Veren en aangesteld als depot- en kantonnementscommandant van Dordrecht. Ook deze aanstelling is ingegeven door achterdocht bij de generale staf; in zijn eerdere functie zou Jo inzage hebben gekregen in de plannen voor de westwaartse evacuatie van het veldleger, aangezien bij het oversteken van de grote rivieren intensief gebruik wordt gemaakt van geniemateriaal. Jo kan echter niet van verraderlijke intenties worden beschuldigd en daarom wordt hem een depotpositie toegekend. Op 10 mei 1940 valt het Duitse leger Nederland binnen. De Luftwaffe vliegt voor de grondtroepen uit om met valschermjagers strategische doelen verderop in Holland in te nemen en Nederland zo tot een snelle capitulatie te dwingen. Als gevolg van de luchtlandingen bij Dordrecht moet Jo daar te velde het bevel voeren. Net als andere Nederlandse officieren in de meidagen, blijkt Jo onder de chaotische, zeer snel veranderende omstandigheden niet in staat om effectief leiding te geven. Als gevolg daarvan wordt hem een besluiteloze houding verweten en neemt hij beslissingen die achteraf als discutabel of onverstandig worden beoordeeld. Op 14 mei 1940 proberen twee reserveofficieren, kapitein Bom en luitenant Kruithof Jo op verdenking van hoogverraad in Sliedrecht aan te houden. Jo, dan net in stafoverleg, weigert zich weg te laten voeren en zodra hij een armbeweging maakt die als verdacht wordt gezien, opent Kruithof het vuur op Jo. Met vier schotwonden wordt Jo zwaargewond naar het ziekenhuis in Gorinchem vervoerd, maar de geboden hulp mag dan niet meer baten. Jo bezwijkt later die avond aan zijn verwondingen op 59-jarige leeftijd. Jo heeft na de oorlog eerherstel gekregen, nadat is gebleken in hoeverre hij slachtoffer is geweest van ongegronde verdenkingen, verder gevoed door de misinformatie die het gehele Nederlandse leger in die dagen teisterde. Hij rust op de gemeentelijke begraafplaats in Gorinchem.

Bron: Brabantse Gesneuvelden

Josephus (Jo) Adrianus Mussert (Werkendam, 2 december 1880 - Gorinchem, 14 mei 1940) was militair en broer van NSB-leider Anton Mussert. Jo Mussert was tijdens de meidagen van 1940 luitenant-kolonel te Dordrecht en Hoofd Bureau Bruggen en Veren. Wegens vermeend hoogverraad, wat nooit is bewezen en waar de functie van zijn broer mogelijkerwijs aan ten grondslag lag, werd hij bij zijn arrestatie op 14 mei 1940 neergeschoten en overleed hij aan zijn verwondingen.

Bron: Stichting WO2Net | Oorlogsbronnen.nl