Johannis van Rijswijk

Ook bekend als: Johannis

Johannis wordt geboren op 8 mei 1925 in Gameren bij Zaltbommel en volgt ten tijde van de Duitse bezetting volgt de opleiding tot politieagent. Dit plaatst hem en andere Nederlandse agenten voor het dilemma in hoeverre mee te gaan met de bezetter. Als enige gewapende en geüniformeerde macht waarvan de Duitsers het bestaan moesten accepteren, wordt de politie doelwit van indoctrinatie en gestimuleerd tot actieve collaboratie met de SS en Duitse politie. Dit vindt in het bijzonder plaats op de Politie Officieren School in Apeldoorn en het Politie Opleidingsbataljon te Schalkhaar. Nederlandse politieagenten zijn, evenals de marechaussees, echter lang niet altijd actieve collaborateurs, maar zijn in dienst gegaan omdat ze bijvoorbeeld hun vaders beroep willen uitoefenen, of omdat ze in het dienstverband een manier zien om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz, de verplichte tewerkstelling in Duitsland. Als gevolg daarvan hebben de Duitsers regelmatig te maken met ongehoorzaamheid en gebrek aan discipline bij de Nederlandse agenten. Met het verstrijken van de oorlogsjaren neemt het aantal incidenten van werkweigering en sabotage (in de vorm van het achterover drukken van wapens) snel toe. Vanaf zomer 1943 duiken de eerste agenten onder. Johannis is na zijn opleiding in Schalkhaar ingedeeld bij de Politie Compagnie Eindhoven die in de Willem II-kazerne in Tilburg is gelegerd. De compagnie is berucht onder de Duitsers om de grote weerzin die er bestaat om met de Duitsers samen te werken. In augustus 1944 wordt de Compagnie disciplinair gestraft met overplaatsing naar Amsterdam. Een dertigtal agenten moet achterblijven en wordt aan de Grüne Polizei overgedragen die hen vastzet in kamp Amersfoort. Vandaaruit worden ze naar de Duitse concentratiekampen gestuurd. De Compagnieagenten die naar Amsterdam gaan, worden een maand later ook door de Grüne Polizei aangehouden en ontwapend vanwege grootschalige desertie en ontvreemding van wapens. Ze worden voor de keus gesteld over te gaan naar de Duitse politie of de Landstorm, of in het kader van de Arbeitseinsatz te worden gedeporteerd. De meeste agenten weigeren over te gaan naar Duitse dienst en worden naar de kampen gedeporteerd. Het is niet bekend op welk moment Johannis op transport wordt gesteld, maar ook hij wordt wegens weigering gehoor te geven aan Duitse bevelen afgevoerd en komt via Amersfoort in oktober 1944 in Neuengamme terecht. Vandaaruit wordt Johannis doorgestuurd naar het buitenkamp Meppen-Versen bij de Nederlandse grens, waar hij onder erbarmelijke omstandigheden aan het werk wordt gezet in de steenfabrieken, kleigaten en turfvelden. Door mishandeling, slechte voeding en het ontbreken van medische zorg komen ruim 250 gevangenen van ziekte en uitputting om het leven. Later wordt hij in buitenkamp Bremen-Farge ingezet bij de bouw van de nabijgelegen U-boot-bunker Valentin. Waarschijnlijk wordt Johannis begin april 1945 op dodenmars gezet naar het buitenkamp in Sandbostel, waar hij levend, maar ernstig verzwakt aankomt. De gevangenen worden er aan hun lot overgelaten in een met prikkeldraad omzoomd gedeelte van het kamp. Medio april 1945 breekt een opstand uit onder de Sovjetgevangenen in het kamp. De opstand wordt aanvankelijk door de bewakers met extreem geweld neergeslagen, met honderden doden tot gevolg. Mogelijk als gevolg van deze geweldplegingen, of als gevolg van de geleden ontberingen, overlijdt Johannis op 14 april 1945 in Sandbostel. Hij is 19 jaar geworden en wordt in Sandbostel begraven.

Bron: Brabantse Gesneuvelden