Taal is een onmisbaar propagandistisch strijdmiddel. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt taal ingezet om de vijand zwart te maken en het eigen gedachtegoed te verspreiden. Ondanks de grote invloed van het Duitse nationaalsocialisme op de NSB, houdt de partij er een geheel eigen jargon op na. Zo hebben alle maanden een alternatieve naam, zoals grasmaand, slachtmaand en sprokkelmaand.
Janneke Jorna
Het jargon van de NSB wordt gekenmerkt door het veelvuldig gebruik van vage termen; de precieze betekenis van de gebruikte woorden blijft onduidelijk. Toch barst er in de loop van de Tweede Wereldoorlog een strijd los binnen de NSB over het gebruik van bepaalde termen. Het meest in het oog springende voorbeeld vormt het woordenpaar ‘Dietsch’ en ‘Germaansch’.
Krantenartikel uit De Waag van 14 augustus 1942. In de zomer van 1942 heeft er binnen De Waag een machtswisseling plaatsgevonden, waarna de krant zich openlijk aan de kant van de Nederlandsche SS schaart.Oorlogsbronnen | De Waag | Delpher
Binnen de vooroorlogse NSB wordt vooral gesproken over Dietsch, waarmee men doelt op de gedeelde oorsprong van ‘de Nederlandse volken’. Het doel is om Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika te verenigen in ‘Dietschland’. Hierbij ligt de focus op een autonoom Nederland, iets waar de Duitse bezetter geen voorstander van is.
Met de Duitse bezetting groeien de onderlinge tegenstellingen en verschillende stromingen binnen de NSB. De meer radicale NSB’ers met een oriëntatie richting nazi-Duitsland verenigen zich onder leiding van Henk Feldmeijer in de Nederlandsche SS. Hier wordt gesproken over Germaansch, wat beter aansluit op de gedachte van nauwe verbondenheid met Duitsland en de andere Germaanse volken. Eind 1942 volgt een naamswijziging naar de Germaansche SS. Mede onder invloed van de Nederlandsche en later Germaansche SS wordt in Nederlandse nationaalsocialistische kringen de term Dietsch steeds meer verdrongen door Germaansch.
Thema
Affiche voor de tentoonstelling over De Ruyter in het Rijksmuseum tussen 20 juni en 5 juli 1942Oorlogsbronnen | NIOD
Zeeheld
In hun strijd tegen de vijand grijpen beide partijen in hun beeldtaal graag terug op het roemruchte Nederlandse verleden in de Gouden Eeuw. Met zeeheld Michiel de Ruyter als boegbeeld wordt deze periode veelvuldig verheerlijkt. De Ruyter vecht tegen de Engelsen; een parallel met de Duitse strijd tegen het Verenigd Koninkrijk valt makkelijk te trekken. In 1942 wordt in het Rijksmuseum een tentoonstelling gewijd aan De Ruyter, met Anton Mussert als de eerste bezoeker.
Thema
De Duitse bezetter heeft echter andere plannen met Nederland binnen het Derde Rijk. Er is geen ruimte voor Dietschland en grote autonomie. Een eigen jargon of niet: de NSB heeft niet veel in de melk te brokkelen.
