• 7 minuten leestijd• Provincie Utrecht
Lotgevallen van Sovjetsoldaat Vladimir Botenko
Vladimir Vasiljevitsj Botenko wordt in 1941 opgeroepen voor dienst in het Rode Leger, dat in de Tweede Wereldoorlog strijdt tegen nazi-Duitsland. Hij verlaat zijn vrouw Alexandra en kinderen Stepan, Pjotr, Dmitri en Valentina en keert nooit meer terug naar hun woonplaats op de Krim.
Bijna 60 jaar weet zijn familie niets over zijn lot, totdat Stichting Sovjet Ereveld hen in 2000 traceert en vertelt dat hij op het Sovjet Ereveld in Leusden begraven ligt.
Jeroen van der Bijl
Familieportret van de Botenko’s ca. 1932, Vladimir en Aleksandra met Pjotr (links) en Stepan (rechts), Dmitri en Valentina waren nog niet geboren.
Collectie Stichting Sovjet Ereveld
Vladimir Vasiljevitsj Botenko
Vladimir (18 september 1900) groeit aan het begin van de twintigste eeuw op in het plaatsje Karabaj. Hij is een van de negen kinderen van zijn vader Vasili, de jongste van vijf uit diens eerste huwelijk.
Het boerengezin Botenko heeft een goed, rijk en zelfstandig bestaan. Vader Vasili is dan ook fel tegenstander van de collectivisatie van de landbouwsector, na de Oktoberrevolutie van 1917. Als zelfstandige boer hebben hij en zijn gezin namelijk te lijden onder het nieuwe Sovjetregime. Hij moet al zijn land inleveren en enkele protesterende familieleden krijgen een enkele reis naar de strafkampen in Siberië. Vasili overlijdt met pijn in zijn hart, vlak nadat de autoriteiten zijn land hebben afgepakt
2. Restanten van het huis van de Botenko’s in Karabaj.Collectie Stichting Sovjet Ereveld
Verliefd op Alexandra
Na de dood van hun vader verlaten alle kinderen Karabaj om hun eigen weg in te slaan. Zo ook de 20-jarige Vladimir. Hij loopt Alexandra tegen het lijf. Ze worden verliefd en trouwen op 19 januari 1926.
Samen vestigen ze zich na de nodige omzwervingen in de grote stad: Simferopol. In de wijk Sloboda bouwt hij zijn eigen huisje, met twee kamers en een keuken.
In dat huisje woont nog altijd familie.
Huwelijksakte Vladimir en Aleksandra.Collectie Stichting Sovjet Ereveld
Opgeroepen voor het leger
De aanval van Duitsland op de Sovjet-Unie in 1941 verandert het leven van de Botenko’s. Vladimir wordt al snel opgeroepen voor dienst in het leger. De Duitsers rukken op en veroveren na heftige gevechten de Krim, het gebied waar Alexandra met haar kinderen is achtergebleven.
Ook zoon Stepan naar het front
In 1944 is zoon Stepan oud genoeg om net als zijn vader de oorlog in te gaan. De Krim wordt in april 1944 bevrijd en in dezelfde maand moet Stepan naar het front. Daar sneuvelt hij al snel. Na de oorlog blijft moeder Alexandra dus achter met Pjotr, Dmitri en zusje Valentina. Als oudste van het gezin zorgt Pjotr voor de kleine kinderen, omdat hun moeder hard moet werken. In 1947 vindt hij werk en een appartementje in Jalta en haalt zijn moeder en de andere kinderen daarheen.
Gebeurtenis
Operatie Barbarossa
Operatie Barbarossa was de codenaam voor de aanval van nazi-Duitsland op de Sovjet-Unie op 22 juni 1941. De aanval vormde een schending van het niet-aanvalsverdrag tussen beide landen en luidde door het enorme verlies aan manschappen, materieel en militaire voorraden het einde in van het Derde Rijk.
Meer over Operatie Barbarossa
Vladimir op regel 1 van vermistmelding van SovjetsoldatenCollectie Stichting Sovjet Ereveld
Nooit meer herenigd met haar man
Terwijl ze geen idee heeft wat er met haar grote liefde Vladimir is gebeurd, is hij voor de Sovjet-Unie slechts een nummer. Een anonieme soldaat tussen de naar schatting 27 miljoen oorlogsslachtoffers in de verschillende Sovjetrepublieken.
In de jaren na de oorlog probeert Aleksandra van alles om haar man te vinden, maar tevergeefs. Ook brieven aan het Ministerie van Defensie hebben geen resultaat. Hij is ‘propal bez vesti’, vermist in actie. In 1984 overlijdt ze, nadat ze in december 1983 is uitgegleden over het ijs en haar heup heeft gebroken. Na een zware operatie leert ze toch weer lopen, maar ze overlijdt tien maanden later toch aan de complicaties van de operatie. Ze wordt dus nooit herenigd met haar Vladimir.
Eindelijk duidelijkheid
Pas in 2000 horen zoons Pjotr en Dmitri van Remco Reiding, directeur Stichting Sovjet Ereveld, waar hun vader is gebleven. Plotseling wordt op de deur geklopt en krijgen ze eindelijk duidelijkheid over zijn lot.
Dmitri en Pjotr Botenko horen dat hun vader is gevonden. De Amersfoortse Courant pakt uit met dit nieuws op de voorpagina.Collectie Stichting Sovjet Ereveld
Dmitri Botenko met Remco Reiding in mei 2000.Collectie Stichting Sovjet Ereveld
Krijgsgevangen
Vladimir is krijgsgevangen genomen door het Duitse leger. Hij komt na omzwervingen terecht in Stalag VI A, een groot krijgsgevangenenkamp voor Sovjetsoldaten. Hij moet zwaar werk verrichten in de Bergbau, de mijnbouw.
In april 1945 wordt Vladimir bevrijd door het Amerikaanse leger, maar hij is ziek. De Amerikanen brengen hem op 4 mei 1945 over naar een noodziekenhuis in Lüdenscheid, dat door de Duitsers het Reserve-Lazarett Lüdenscheid-Baukloh werd genoemd.
Vladimir lijdt aan de ongeneeslijke ziekte tuberculose. Hij overlijdt op 25 mei 1945, na de bevrijding, op 44-jarige leeftijd.
Kamp
Stalag VI-A
Stalag VI-A in Hemer was één van de grootste krijgsgevangenkampen in Duitsland. Na de inval in Polen ontstond er behoefte aan extra krijgsgevangenkampen. Het werd op 10 oktober 1939 in gebruik genomen en was gehuisvest in een al bestaande kazerne. In 1940 kwamen daar 36 houten barakken bij. Er zaten eind 1944 ook vier Nederlandse soldaten vast die begin 1945 naar Stalag IV-B werden overgebracht. Op 14 april 1945 bevrijdden de Amerikanen de gevangenen. In Hemer bevinden zich twee oorlogsbegraafplaatsen voor de 23.900 slachtoffers van het kamp.
Meer over Stalag VI-A
Graf van Vladimir Botenko.Foto UN/AC – Marc van der Kort
Begraven
Op 29 mei 1945 wordt hij begraven in Margraten, op de Amerikaanse Militaire Begraafplaats 9. En op 4 december 1947 wordt hij overgebracht 10 naar het Sovjet Ereveld in Leusden, bij Amersfoort, waar hij op 12 december 1947 wordt hij herbegraven.
Vladimir ligt daar op rij acht 11, vlakbij de ingang. Aan de overkant staat de obelisk en de muur met de tekst ‘Lof aan de helden’.
Thema
Sovjet Ereveld
Op het Sovjet Ereveld in Leusden (voorheen Russisch Ereveld genoemd), liggen 865 oorlogsslachtoffers uit de voormalige Sovjet-Unie begraven, die op verschillende plaatsen in Nederland en Duitsland zijn omgekomen.
Meer over Sovjet Ereveld
Het Sovjet Ereveld met achter de witte obelisk de muur met de letters ‘Lof aan de helden’.Collectie Stichting Sovjet Ereveld
Bezoek aan het graf
Zoon Dmitri brengt op 4 mei 2000 als eerste nabestaande van een op het Sovjet Ereveld begraven soldaat, een bezoek aan het graf van zijn vader.
Hij kan 55 jaar na het einde van de oorlog eindelijk afscheid nemen en de open wond van decennia van vermissing kan eindelijk helen.
Dmitri Botenko bij het graf van zijn vader, 4 mei 2000.
Foto: UN/AC – Marc van der Kort
Reconstructie
In 2012 verschijnt het boek Kind van het Ereveld van Remco Reiding, waarin het verhaal van Vladimir en Dmitri Botenko volledig wordt gereconstrueerd. Als Stichting Sovjet Ereveld producenten inhuurt voor de realisatie van een museum, kiezen ze voor hun verhaal.
Vanaf 9 maart 2025 is het verhaal van Dmitri te zien in de Sovjet Ereveld Experience en kun je als bezoeker met een Virtual Reality-bril op in de schoenen van soldaat Vladimir stappen.
