Reis in een tekening
Een mooie reeks tekeningen vertelt het bijzondere verhaal van Holocaust overlever Alexander Bosman. Hoe overleeft Alexander zijn deportatie en komt hij in Zwitserland terecht?
Tekening van de reis van Alexander Bosman gemaakt door kunstenaar Ralph Prins in Zwitserland. Ralph legt dezelfde reis af en komt tegelijkertijd met Alexander en honderden andere Nederlanders in Zwitserland terecht.
Uitgezonderd
Alexander is gepromoveerd jurist en tijdens de bezetting wordt hij juridisch medewerker bij de Joodsche Raad. Door die functie is hij lange tijd samen met zijn familie gesperrt, oftewel uitgezonderd van deportatie. Ook lukt het om op de Frederikslijst te komen, een lijst met Joden die vanwege landsbelang niet gedeporteerd worden. Dit is de zogenaamde Barneveldgroep.
Alexander Bosman
Rotterdam, 6 januari 1895 - Amsterdam, 20 februari 1976
Gevangen in Kamp Westerbork
Getransporteerd naar Theresiënstadt
Veilige haven
Zo’n vierhonderd mensen van de Barneveldgroep zitten in een leegstaand landhuis bij Barneveld. Zo ook Alexander met zijn vrouw Anna Elisabeth Bosman-Cohen, hun dochters Rita Clara en Ina Hanna en zijn moeder Clara Henriëtte Bosman-Kan. Ook Ralph Prins, die later de reis van Alexander vastlegt in Zwitserland, behoort tot de Barneveldgroep vanwege het werk van zijn moeder. Het lijkt een veilige haven totdat de groep op 29 september 1943 alsnog naar Kamp Westerbork gebracht wordt.
Deportatie
Toch vervalt hun speciale status niet helemaal. De familie blijft lange tijd in Kamp Westerbork. Rita Clara werkt in de speelgoedmakerij van het kamp, Alexander is loodgieter. Wanneer ze uiteindelijk op 5 september 1944 gedeporteerd worden gaan ze naar Theresienstadt.
Uitwisselingstransport
Ondertussen zijn de Duitsers aan de verliezende hand en hebben een tekort aan alles. Ze sluiten een deal om gevangenen uit te wisselen voor geld, het zogenaamde uitwisselingstransport. 1200 gevangenen uit Theresienstadt worden geselecteerd, ruim vierhonderd Nederlanders waaronder een deel van de Barneveldgroep. Alexander, zijn vrouw, hun twee dochters en zijn moeder zijn erbij. Op 7 februari 1945 rijdt de trein Zwitserland binnen en zijn ze gered.
Zwitserland
In St. Gallen wordt de groep gedesinfecteerd, daarna gaan ze naar een vluchtelingenopvangkamp vlakbij Zürich. Direct pakt Alexander zijn werk weer op: samen met jurist David Simons, die dezelfde reis heeft afgelegd, bieden ze juridisch advies in het opvangkamp. In Les Avants worden ze geregistreerd en zijn er pasfoto’s gemaakt voor hun vluchtelingenpaspoort. Die zijn terug te vinden in het Zwitserse nationale archief. Zo zien we hoe de familie Bosman er vlak na hun bevrijding uitzag.
Reis vastgelegd
Vlak na de registratie en het maken van de foto's sterft moeder Clara Henriette Bosman-Kan een natuurlijke dood op 7 maart 1945. Ze wordt begraven in Zwitserland. Alexander keert begin juni 1945 met zijn vrouw en dochters terug naar Nederland. Maar voordat ze vertrekken legt toekomstig kunstenaar Ralph, Raphaël Mozes, Prins hun reis vast.
Raphaël Mozes Prins
Amsterdam, 3 mei 1926 - Den Haag, 23 januari 2015Gevangen in Kamp Westerbork
Getransporteerd naar Theresiënstadt
Tekening van de reis van Alexander Bosman gemaakt door kunstenaar Ralph Prins in Zwitserland.
