Artikelen

Artikelen over de Tweede Wereldoorlog aan de hand van onze bronnen.

Kinderspel en militaire vooropleiding bij de Nationale Jeugdstorm

Tijdens de Duitse bezetting van Nederland worden duizenden kinderen en jongvolwassenen lid van de Nationale Jeugdstorm (NJS), de jeugdorganisatie van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) in Nederland. De Luchtvaart-Jeugdstorm, Marine-Jeugdstorm, Motor-Jeugdstorm en de Bereden-Jeugdstorm afdelingen geven een inkijk in het militaristische karakter van deze jeugdorganisatie.

Vervolging

Kamp Ybenheer

Op een stuk heideveld bij het Friese Fochteloo wordt in 1941 werkkamp Ybenheer gebouwd. Wat begint als werkkamp voor werklozen eindigt als Moluks woonoord voor ex-KNIL-militairen en hun gezinnen. In de tussentijd is het een schakel in de Holocaust: Joodse dwangarbeiders graven veen af voordat ze via Kamp Westerbork worden gedeporteerd. En na de bevrijding zitten er weer gevangenen, dit keer NSB’ers.

Vervolging

Bezoek aan postkantoor wordt Raphael Isaac Wrazlowsky fataal

De Joodse zeefmaker Raphael Isaac Wrazlowsky gaat op 20 juli 1942 in zijn zomerpak de deur uit voor boodschappen. Bij een bezoek aan het postkantoor op de Utrechtse Neude gaat het mis. Raphael wordt aangesproken door politieman Gerard Roepers. In zijn persoonsbewijs staat een J, maar hij is vergeten de verplichte Jodenster te bevestigen op zijn zomerpak. Raphael wordt gearresteerd.

Collaboratie

Wie zitten er niet in het CABR? deel 2

De berechting van vermeende collaborateurs na de bevrijding is terug te vinden in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Toch missen er ook een heleboel mensen, wie overlijdt vóór berechting heeft vaak een heel kort dossier of helemaal geen dossier in het CABR. De Nijmeegse broers Raijmaekers zijn hier een goed voorbeeld van, de een komt om aan het Oostfront terwijl de ander de oorlog overleeft. Lees hier over Gerardus Raijmaekers.

VerzetCollaboratie

Verzetsgroep Narda verraden

Groep Narda houdt zich vanaf 1943 bezig met hulp aan (Joodse) onderduikers, pilotenhulp en overvallen op distributiekantoren. Totdat de groep geïnfiltreerd wordt door Willem l’Ecluse. Op 2 oktober 1944 worden zes verzetsmannen en twee geallieerde piloten gefusilleerd op het terrein van het voormalige Apeldoornsche Bosch.

Collaboratie

Wie zitten er niet in het CABR?

De berechting van vermeende collaborateurs na de bevrijding is terug te vinden in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Toch missen er ook een heleboel mensen, wie overlijdt voor berechting heeft vaak een heel kort dossier of helemaal geen dossier in het CABR. De Nijmeegse broers Raijmaekers zijn hier een goed voorbeeld van, de een komt om aan het Oostfront terwijl de ander de oorlog overleeft. Lees hier over de omgekomen Antoon Raijmaekers.

Collaboratie

Kinderen van vermeende collaborateurs

In bevrijd Nederland worden ruim honderdduizend vermeende collaborateurs opgepakt: dit zijn niet alleen mannen, ook hun vrouwen en kinderen worden vaak gevangengezet. Ze zitten wegens gebrek aan voldoende gevangenissen onder slechte omstandigheden op provisorische plekken gevangen, van fabrieken en scholen tot havenloodsen en voormalig concentratiekampen.

MilitairKoloniaal

Van Zeeland naar de Oost: De Transformatie van Bataljon Zeeland

Na de bevrijding van Zeeland reageerden de jonge mannen van de provincie op een oproep van Koningin Wilhelmina om de bevrijding van de rest van Nederland en later Nederlands-Indië/Indonesië te ondersteunen. Dit markeerde het begin van een onverwachte reis voor deze mannen, die zich aanmeldden onder de veronderstelling dat ze hun landgenoten zouden helpen bevrijden, maar zichzelf terugvonden in een heel andere strijd ver van huis.

VerzetKoloniaal

Irawan Soejono: Het verzet van ‘Henk van De Bevrijding’

Er bevinden zich tijdens de Duitse bezetting zeker 800 Indonesiërs in Nederland. Rond de 150 zijn jonge studenten die voornamelijk in de universiteitssteden Rotterdam, Delft, Leiden en Amsterdam wonen. Onder hen is Irawan Soejono, een Leidse student die een belangrijke rol zal gaan spelen in het verzet en dit uiteindelijk met de dood bekoopt.

Vervolging

Loes van Overeem: Witte Engel met nauwe nazi contacten

Op 7 mei 1945 rijden geallieerde pantservoertuigen Kamp Amersfoort binnen. De Erweiterte Polizeigefaengnis Amersfoort is op dat moment al niet meer onder controle van de nazi’s. Het kamp is op 19 april 1945 overgedragen aan Loes van Overeem en het Rode Kruis. Hoe komt het dat het kamp al vóór de Duitse capitulatie overgedragen wordt aan het Rode Kruis en welke rol speelt Loes van Overeem?

VerzetVervolging

Onderduik op een behangrol. Het verhaal van Ydo en Cor

Cor Dwarshuis en Ydo van der Schoot gaan als twintigers onderduiken. Eén van de plekken waar zij onderdak vinden is boerderij ‘de Huurne’ van de verzetsfamilie Enserink in Harfsen in de Achterhoek. Na de oorlog verwerkt Ydo indrukken uit de onderduik in tekeningen op een behangrol.

VervolgingBevrijding

Kamp Vught op de grens van oorlog naar vrijheid

Op 26 oktober 1944 slaan Britse militairen van de 51st Highland Division rechtsaf op de Boslaan in Vught. Tussen de bomen van de beboste Vughtse heide zien ze het prikkeldraad en de wachttorens van Konzentrationslager Herzogenbusch. Het kampterrein is nagenoeg verlaten, maar de lege barakken, werkplaatsen en gevangenisbunker laten er geen misverstand over bestaan dat ze een terrein betreden waar tot voor kort gevangenen zaten.

VervolgingKoloniaal

De koffer van Zus Oostra

"Mijn nieuwe vriendin vond mij zo leuk ouderwets, misschien wel antiek. Maakt mij niets uit.” Zo begint het verhaal dat Marjo of Zus Oostra op schrift stelt voor haar vriendin Helen. Ze vindt het te pijnlijk om te praten over haar jeugd in Nederlands-Indië/Indonesië, haar verblijf in Japanse interneringskampen en de komst naar Nederland. Ze beschrijft haar leven op een klein stukje papier en vanuit het perspectief van haar koffer, “het koffertje”, dat haar steeds heeft vergezeld. De koffer met het briefje schenkt ze aan Helen.

VervolgingVerzet

“Jij zal naast me staan”. Hendrik Middendorp in het Oranjehotel

Op 13 oktober 1942 plegen leden van de Haagse verzetsgroep ‘De Vonk’ een aanslag op een hooiopslagplaats van het Duitse leger. Vier maanden later worden de betrokkenen opgepakt en in het Oranjehotel opgesloten. Op 25 mei 1943 worden ze ter dood veroordeeld. Dominicus Hendrik Cornelis (‘Henny’) Middendorp is hier één van. In zijn cel schrijft hij meerdere brieven aan zijn geliefde Jeanneke. Deze pagina’s vol verklaringen van liefde, angst en hoop geven een intieme blik op de laatste maanden van Henny’s leven.