Artikelen

Artikelen over de Tweede Wereldoorlog aan de hand van onze bronnen.

Fascistische en nationaalsocialistische partijen in vooroorlogs Nederland

In de jaren twintig en dertig ontstaan overal in Europa fascistische en nationaalsocialistische politieke partijen. In vooroorlogs Nederland wordt de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland (NSB) de grootste nationaalsocialistische partij, maar er zijn nog vele andere fascistische en nationaalsocialistische politieke partijen actief. Deze partijen verschillen in grootte en mate van succes en vechten elkaar soms letterlijk de tent uit.

MilitairVooroorlogs

Spanjestrijder Piet Laros: verzetsstrijder op twee fronten

In de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog is Europa in rep en roer. Honderden Nederlanders strijden tijdens de Spaanse Burgeroorlog in de Internationale Brigades tegen de nationalisten onder leiding van Franco. Een van hen is Piet Laros.

Collaboratie

Joden en NSB'ers in hetzelfde kamp: duizenden NSB’ers vluchten via Kamp Westerbork naar Duitsland

Vlak na het laatste transport van Kamp Westerbork naar Auschwitz, met onder andere Anne Frank, wordt Kamp Westerbork overspoeld door achtduizend NSB’ers. Vluchtende NSB’ers gebruiken het kamp rondom Dolle Dinsdag als verzamelplaats. Vanuit Westerbork vluchten ze per trein Duitsland in, weg van de oprukkende geallieerden en de dreigende Bijltjesdag.

Militair

Joodse legionair Visser Wolf Nooitrust ontsnapt aan de Holocaust

De Joodse Visser Wolf Nooitrust sluit zich in 1936 aan bij het Franse Vreemdelingenlegioen, zijn vijfjarige contract loopt tot 1941. Hoe overleeft hij de Holocaust?

VerzetKoloniaal

Surinaamse arbeiders in het verzet: Charles Desiré Lu-A-Si en de Bond van Surinaamse Arbeiders in Nederland

Enkele jaren voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog richt een groep Surinaamse arbeiders in Nederland een vakbond op. Zij keren zich al in de jaren 30 openlijk tegen het oprukkend fascisme en gaan tijdens de Duitse bezetting in het verzet. Een van hen is Charles Desiré Lu-A-Si.

Collaboratie

Groep 10: beruchte Rotterdamse Jodenjagers

De Rotterdamse politieagenten van groep 10 zijn nationaalsocialisten die alles geoorloofd achten in hun strijd tegen Joden en verzetsmensen. Ze houden zich bezig met het arresteren en verhoren van onderduikers en degenen die onderduikers helpen of onderdak verlenen. Dit gaat er niet zachtzinnig aan toe, er wordt zelfs een intern onderzoek binnen de Rotterdamse politie ingesteld naar de mishandeling van een arrestant.

Vervolging

Reis in een tekening

Een mooie reeks tekeningen vertelt het bijzondere verhaal van Holocaust overlever Alexander Bosman. Hoe overleeft Alexander zijn deportatie en komt hij in Zwitserland terecht?

Collaboratie Koloniaal

Collaborateurs werken in Nieuw-Guinea

Het vrachtschip Ms. Tarakan vertrekt op 28 mei 1947 uit de haven van Amsterdam met 119 veroordeelde collaborateurs naar Nieuw-Guinea. In ruil voor vervroegde vrijlating en een maandelijkse toelage van 30 gulden werken de mannen twee jaar aan het ontmantelen van een Amerikaanse luchtmachtbasis en daarmee aan hun eigen 'heropvoeding'.

Collaboratie Bevrijding

Drie Nederlandse spionnen geëxecuteerd

Drie Nederlandse spionnen, Teun Paques, Warner Salomons en Henk Eggers, worden in oktober 1944 opgepakt in bevrijd Noord-Brabant. Ze moeten in opdracht van de Duitsers Britse tanks bij Oss opblazen. De Nederlandse krijgsraad te velde veroordeelt ze op 27 december 1944 ter dood. De drie spionnen worden op 3 mei 1945 geëxecuteerd op de fusilladeplaats van Kamp Vught, vlak voor de Duitse capitulatie en voor het officiële begin van de Bijzondere Rechtspleging.

Vervolging

De Nederlandse Joodse gedeporteerden van Transport XX

Het verhaal van het 20ste konvooi, dat op 19 april 1943 de Dossinkazerne in Mechelen verlaat, is ongetwijfeld een van de beroemdste verhalen over de Jodendeportatie: dit transport van Joodse gedeporteerden wordt aangevallen door het verzet met als doel de gedeporteerden te bevrijden.

Collaboratie Bevrijding

Marteling en moord in Kasteel Groot Engelenburg

Twee dagen voor de bevrijding worden acht mannen gefusilleerd bij het Gelderse Kasteel Groot Engelenburg: zes verzetsmensen en twee overgelopen collaborateurs. De daders zijn SS’ers onder leiding van Andries Pieters.

Collaboratie

Propagandist Jan Teunissen: opportunist of overtuigd nationaalsocialist

In bioscoopfilm ‘De Propagandist’ staat NSB-filmmaker Jan Teunissen centraal, die ook wel eens ‘de Nederlandse Leni Riefenstahl’ wordt genoemd. Niet alleen is hij hoofd van de Filmdienst der NSB, ook bepaalt hij als voorzitter van de Rijksfilmkeuring wat er te zien is in de Nederlandse bioscopen tijdens de bezetting. Wie was Jan Teunissen: een opportunist of overtuigd nationaalsocialist?

Collaboratie

Groningse boer wordt NSB burgemeester

Terwijl verzetsvrouw Siet Gravendaal-Tammens in de Groninger verzet Top terecht komt maakt haar neef Petrus Fokko Tammens op een hele andere manier carrière. Hoe wordt de rijke herenboer Petrus begin 1943 de NSB-burgemeester van Groningen?

Militair

Lotgevallen van Sovjetsoldaat Vladimir Botenko

Vladimir Vasiljevitsj Botenko wordt in 1941 opgeroepen voor dienst in het Rode Leger, dat in de Tweede Wereldoorlog strijdt tegen nazi-Duitsland. Hij verlaat zijn vrouw Alexandra en kinderen Stepan, Pjotr, Dmitri en Valentina en keert nooit meer terug naar hun woonplaats op de Krim. Bijna 60 jaar weet zijn familie niets over zijn lot, totdat Stichting Sovjet Ereveld hen in 2000 traceert en vertelt dat hij op het Sovjet Ereveld in Leusden begraven ligt.