Artikelen

Artikelen over de Tweede Wereldoorlog aan de hand van onze bronnen.

Wapens in de rolstoel: verzetsman Karel Koet

Duitse parachutisten vechten tijdens de meidagen van 1940 hard om vliegveld Ypenburg. Daar vlakbij is de 19-jarige Delftse scout Piet Koet gelegerd. Hij komt om het leven op de eerste oorlogsdag, 10 mei 1940, tijdens gevechten met Duitse parachutisten. Piet wordt geïdentificeerd door zijn broer Jan Koet en begraven in Delft op 14 mei 1940. Voor vader Karel Koet is de dood van zoon Piet aanleiding om in verzet te komen.

VerzetVervolging

Niet meer zo dik, maar nog vol goede moed. Gecensureerde brieven uit de kampen

Miljoenen brieven werden uit de kampen verstuurd. Door de strenge censuur en de zware omstandigheden ging veel post verloren of kwam nooit aan. Elk bewaard gebleven stuk is een waardevol historisch document, dat het persoonlijk lot van een gevangene vertegenwoordigt. Een van hen is verzetsman Nico Peeters.

Verzet

Tiener op de vlucht, het verhaal van Truus Beffie

Op 4 augustus 1941 krijgt de dan 19-jarige Joodse Truus Beffie uit Amsterdam een uitreisvergunning om een week later uit bezet Nederland te vertrekken met een groep Joodse kinderen. Zij is een van de begeleiders van dit transport. Truus houdt een dagboek bij terwijl zij vlucht via België, Frankrijk en Spanje naar Cuba en uiteindelijk de Verenigde Staten weet te bereiken.

VerzetKoloniaal

Anton de Kom: vrijheidsstrijder, verzetsheld, vakbondsman, activist, schrijver en banneling

‘Vrijheidsstrijder, verzetsheld, vakbondsman, activist, schrijver en banneling.’ Dat staat er op het voetstuk van het standbeeld van Anton de Kom in Amsterdam-Zuidoost. De Surinaamse schrijver en antikoloniale activist was het allemaal. Op 24 april 1945 kwam hij aan zijn einde in een Duits concentratiekamp.

VervolgingVerzet

Van de Ravenbrug naar de Eksterberg: redding met de Witte Bussen

Mies Boissevain maakt na de bevrijding een feestrok met allerlei lapjes die haar aan gebeurtenissen uit de oorlog doen denken. Een van deze gebeurtenissen is de redding van een groep Nederlandse vrouwen uit Kamp Ravensbrück op 24 en 25 april 1945 door het Zweedse en Deense Rode Kruis.

VerzetVervolging

Verzet in het Oranjehotel vastgelegd op een zakdoek

“Voor ‘t eerst kwam ik een zingende troep tegen, tweestemmig, het klonk dreigend, afgebeten, marsmaat. Ik voelde ‘t beklemmend als een verschrikking”, schrijft Titia Gerardina Gorter op 19 juni 1940 in haar dagboek. De in 1879 geboren verzetsvrouw houdt in bezettingstijd een dagboek bij, waarin ze schrijft over haar verzetswerk en langzame nazificering van de samenleving. En met grapjes en moppen de situatie beziet. Het ANP staat bijvoorbeeld voortaan voor ‘Adolf’s nieuwste papagaai’. Titia en haar zus Johanna Theodora Frederika (Dora) Gorter worden verraden en belanden in het Oranjehotel. Om de moed erin te houden borduurden ze daar – met veertig andere vrouwen – hun naam op een zakdoek.

VerzetVervolging

Joodse kinderen duiken onder in Limburg

Tegenover de Hollandsche Schouwburg, waar Joden voor deportatie bijeen worden gebracht, zit de crèche waarin hun kinderen worden ondergebracht. Ongeveer duizend kinderen worden vanuit hier door verzetsdeelnemers weg gesmokkeld en naar een onderduikplek gebracht. 123 kinderen komen via verzetsvrouw Hanna van de Voort in Noord-Limburg terecht.

VerzetVervolging

Engelandvaarders verdwijnen spoorloos in Nacht und Nebel

De twee vrienden Ernst Sillem en Jaap van Mesdag besluiten op 31 augustus 1942 de oversteek te wagen, ze proberen met een vouwkano Engeland te bereiken. Dit mislukt en de mannen wacht bijna drie jaar gevangenschap in vier nazi-kampen, waar de nazi's proberen ze te laten verdwijnen in Nacht und Nebel.

Verzet

Verzetsvrouw Annie de Waard opereert tussen nazi’s op Utrechtse Maliebaan

Een brief uit Den Haag, geschreven op 27 mei 1944, valt op de mat bij familie De Waard. “Oproep”, zo begint de tekst. “Vastgesteld werd, dat de student A. De Waard geen gehoor gaf aan de beschikking Nr. 55/43 van de 4.5.43 en bij de melding op de 6.5.43 niet verscheen”. De brief is bedoeld voor Annie de Waard, een rechtenstudente aan de Universiteit Utrecht, die meerdere keren het bericht van de SS weigerde.

VervolgingVerzet

Schuilen in de apenrots: Artis in oorlogstijd

Tijdens een zomernacht in 1941 missen brandbommen van de geallieerden hun doel: het nabijgelegen emplacement van de NS. Ze komen in Artis terecht, op de nijlpaardenstal. Verschillende verblijven branden volledig uit. Zowel de dieren als onderduikers blijven ongedeerd.

Verzet

Verzet en verraad in Kennemerland. De Velser Affaire

Als het voedselgebrek nijpend wordt, pleegt de ‘wilde' verzetsgroep Van der Haas een overval op de boerderij van Willem van der Son. Het gaat mis en de boer komt om het leven. De lokale verzetsleiding levert de communistische verzetsman Ko van der Haas uit aan de politie. Een anti-communistische actie of slechts de indamming van wilde verzetsacties? Deze vraag is voer voor de Velser Affaire.

Verzet

Reddingsactie van het verzet gewraakt met fusillade in Friesland

Halverwege januari 1945 komt een auto van de SD tot stilstand voor een opgehaalde brug in Dokkum. Vlak daarvoor is de brug opgehaald door leden van het Friese verzet, die apotheker en verzetslid Piet Gunster uit de auto komen bevrijden. Een bloedige wraakactie van de bezetter en twintig doden zijn het gevolg.

Verzet

Moord op boerderij ‘De Zorg’ maakt einde aan onderduikplaats

Met een kogel in zijn borst zakt de Nederlandse rechercheur Van Duyn in elkaar. Eén van de ontdekte onderduikers op Boerderij 'De Zorg’ ziet geen andere uitweg dan de agent voor hem neer te schieten. Een razzia volgt.

VerzetKoloniaal

"Liefste, kusjes aan jou en de kleintjes". Het einde van verzetsstrijder Albert Wittenberg

Het is zaterdag 14 april 1945. Het 9e leger van de Verenigde Staten komt aan in Gardelegen, een dorp in Oost-Duitsland. De militairen stuiten op een gruwelijk aanzicht: in de schuur van landgoed Isenschnibbe liggen honderden verbrande lichamen. De geallieerde soldaten zien dat het vuur pas gedoofd is. Ze zijn net te laat. Een van de slachtoffers is verzetsman Albert Leonard Wittenberg.